Internet кайдномалари

Kirish
Xozirgi kunda internetning WWW xizmati kundan - kunga rivojlanib mukammal ma`lumotlar manbaasiga aylanib bormoqda. Uning yordamida istalgan soxada, istalgan mavzuda va istalgan vaqtda ma`lumotlarni qidirib topish, ulardan foydalanish, zarur bo`lsa ulardan nusxalar olish mumkin. Internetning ushbu xizmat turidan foydalanish uchun avvalo mijoz komppyuterida xuddi Shunday imkoniyatlarni yaratib beruvchi maxsus programma taominoti bo`lishi zarur. Bunday programma taominoti brouzerlar (browsers) deb ataladi.
Eng birinchi brauzer CERN (Evropa Fizika Tadqiqotlari Markazi) xodimi Tim Berner tomonidan kashf qilingan. eng birinchi grafik ma`lumotlarni ekranda aks ettiruvchi brouzer Mosaic Amerikaning NSCA (Milliy Super Hisoblash Markazi)da Mark Andrisson va bir necha talabalar tomonidan ishlab chiqilgan. Brouzer bu inglizcha so`z bo`lib ko`rishni taominlash, yaoni ko`rsatish maonosini anglatadi. Dunyodagi eng ko`p foydalaniladigan brouzerlar Netscare Communication va Internet Exrlorer xisoblanadi.
Bu xolat yozilgan xujjatlarni tabiiy kurinishda (keng ommaga tuShunarli bulgan) komp’yuter ekranida tasvirlash uchun maxsus programmalar ishlatiladi. Bunday programmalar Browser (kuruvchi, sharxlovchi)lar deb ataladi. Xususan Windows 97 tarkibida mavjud programmalar sharxlovchi nomi bilan yuritiladi.
Internet (International Network - xalkaro komp’yuter tarmogi)-butun dunyoni kamrab olgan global komp’yuter tarmogidir. xozirgi kunda Internet dunyoning 150 dan ortik mamlakatlarida 100 millionlab abonentlarga ega. xar oyda tarmok mikdori 7-10% ortib bormokda. Internet dunyodagi turli xil ma`lumotga oid axborot tarmoklari urtasidagi uzaro alokani amalga oshiruvchi yadroni tashkil kiladi.
Internet kachonlardir fakat tadkikot va ukuv guruxlarigagina xizmat kilgan bulsa, xozirgi kunga kelib, u ishlab chikarish doiralari orasida keng tarkalmokda. Kompaniyalarni Internet tarmogining tezkorligi, arzon, keng kamrovdagi aloka, xamkorlik ishlaridagi kulaylik, xammaning ishlashi uchun imkon beruvchi programma xamda ma`lumotlarning noyob bazasi ekanligi uziga tortmokda. Arzon xizmat narxi evaziga (fakat Internet tarmogidan yoki telefondan foydalanganliklari uchun oyma-oy tulanuvchi doimiy tulovni nazarda tutmasa) foydalanuvchilar AKSH, Kanada, Avstraliya va boshka kupgina Evropa mamlakatlarining tijorat yoki notijorat axborot xizmatlariga yul topadilar. Internet ning erkin kiriladigan arxivida insoniyat faoliyatining barcha jabxalarini kamrab oladigan axborotlarga, yangi ilmiy yangiliklardan tortib, to ertangi kungi ob-xavo ma`lumotigacha bilib olish mumkin.
Ayniksa, kommunikatsiyaga muxtoj shaxslar, tashkilot, muassasalar uchun kupincha telefon orkali tugridan-tugri alokaga nisbatan Internet infrastrukturasidan foydalanish anchagina arzon tushadi. Bu narsa, ayniksa, chet ellarda filiallari mavjud bulgan firmalar uchun kulaydir, chunki Internet ning konfidentsial noyob alokalari butun dunyo buyicha imkoniyatga ega.
Shu bilan birga yana bir narsani aytish lozimki, yakindan beri bosma nashrlarni komp’yuter tarmogi kanali orkali tarkatish boshlandi. Tez-tez biz sevgan gazeta va jurnallarimizning oxirgi ma`lumotlarini WWW suzlaridan boshlangan manzilda kurish va uni Shu manzildan nusxasini kurib olish mumkin degan suzlar kuprok uchrab turibdi. Shu bilan birga elektron nashrlar tuShunchalarining kamrovi oyma-oy kengayib bormokda. YAngi-yangi elektron usulda chop etilgan jurnallar paydo bulmokda.