Investitsiya loyihalarining samaradorligini baholashning mohiyati va ahamiyati - Davlat, korxona va tashkilotlarning muhim vazifalaridan biri investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini oshirish hisoblanadi. Investitsiyakuning iqtisodiy samaradorligint oshirish muammo-sining mohiyati shundan iboratki, har bir xarajat birligiga mehnat, moddiy, ntoliyaviy, ishlab chigarish hajmi, xizmatlar va foyda, milliy daromadni oshirishga erishish lozim
- Ma'tumid, makro va macro iqtisodiyot va ularning sektorlarida msamaras va «sarnaradorlik* degas' atamahrni tez-tez uchratish mumkin. Ular o'ziarinimg iqtisodiy mohiyati va mazmuniga qarab bir-birlaridan farqlanadi. «Samara» tushunchasi o'zida iqtisodiy jarayonrting qandaydir biror bo`lagida (bo'g'inida) tadbirlarning bergan natijasini (ijobiy natijaga erishishni) o'zida aks ettiradi. Samara — muthq ko`rsatkich bogib, u ishlab chiqarishning iqtisodiy natijalatini ko`rsatadi. Samara hosil qilingan yatpi foyda va shu kabilar hisoblanadi. Samara facial amalga oshirilgan tadbirlarning qanchalik foydaliligini bildiradi, xolos. Lekin qllingan xarajatlar o'zini qoplashi yoki qoplay olinasligi, foyda ko`rilgan yoki ko`ritrnaganitti bildira olmaydi. Bu savollarga faqat eiqtisodiy samaradorlik>> ko`rsatkichigina javob berishi mumkin. Iqtisodiy o'sish samaradorligi malurn vaqt davomida erishilgan natijaning o'sganligi yoki kamayganligini o'zida aks ettiradigan ko`rsatkichdir.
Investitsiyalarni loyihaviy moliyalashtirish - Iqtisodiyotni modernizatsiya gilish sharoitida ustuvor tarmocilarda investitsiyalarni loyihaviy moliyalashtirishni nvoilantirishning zarurligini quyidagilar bilan izohiash murnkin.: - birinchidan, investitsiyalarni Ioyihaviy moliyalashnrish yirik obyektlar barpo etish bilan boeliq katta xarajatlarni moliyalashtirishni ko`zda tutadi; — ikkinchidan, loyihaviy moliyalashtirishda investitsiya resurslari birlashib, yirik investitsiya loyiliasini amalga oshirish va moliyalashtirishga safarbar etiladi; - uchinchidan, iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarida yirik ish-lab chicprish loyihalarini amalga oshirish komplelcs ekspertizaning yoki loyihaviy tahlilning tegishli tartibda amalga oshirilishini talab qiladi; - tertinchidan, moliyalashtirishda risklami ishtirokchilar o'rtasida taqsirnlash orqali loyiha samaradorligini
- Loyihaviy moliyalashtirish — bu investitsiya loyihalarini kreditlashning bir turi bo`lib, kreditor bu loyihani amalga oshirish bilan bogliq risklarni qisman yoki o`z zimmasiga oladi. Agar banklarning oddiy kredit operatsiyalarida, eng avvalo, qarzdoming kreditga qobiliyatliligini o'rganishga, uning moliyaviy va iqtisodiy holalini, shuningdek, garov sifatida foydalanadigan mol-mulkbrini baholashga asosiy aharniyat berilsa, loyihaviy moliyalashtirishda loyihaviy tahlilga e'tibor qaratiladi. Loyihaviy tahlilning obyekti loyihaviy hujjatlar, ya'ni investitsiya loyihasining TIAsi hisoblanadi va u loyihaning moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini, Ioyiha bo`yicha xarajatlarni aniqlash, moliyalashtirish manbalari va risklami baholashdck o`z maqsadiga ega bo`ladi. Prof. D.G`ozibekovning fikricha: «Loyihaviy moliyalashtirish o'zining murakkab moliyaviy munosabatlari bilan (sinditsiyalashtiridgan kredit yoki qarz berishda ko`p tomonlaming qatnashishi) kreditorga moddiy kafolatlar berish, loyihaIar evaziga ishlab chigariladigan mahsulotlarni xarid qilish bo`yicha uzoq muddatli kontraktlar asosida moliyalashtirishni amalga oshirish bilan loyihalarni moliyalashtirishdan tubdan farq qiladfr 1 Loyihaviy moliyalashtirishda ishlab chiqariladigan mahsulotni oldindan belgilangan narxlarda (ularga o`zgarishlar kiritish sharti bilan), qarzlarni wish bo`yicha risklami ishtirokchilar o`rtasida taqsinilash va ancha pasaytirish bilan sotib olish ko`zda tutiladi. Bunday kontraktlar qarzning ishonchli ta'minotiga aylanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
