Ion koordinatsion polimerleniwdin abzalliqlari

Ion - koordinatsion polimerleniwdin abzalliqlari

Joba :

1. Ion - koordinatsion polimerleniw.
2. Stereoregulyar polimerlerdin sintezi.
3. Sigler hám Natta katalizatorlari.
4. Izotaktik, sindiotaktik hám ataktik polimerler.

Eki yamasa úsh komponentli ion kompleksler tásirinde monomerlerdin polimerlenip stereoregulyar dúzılıske iye bolǵan joqarı molekulyar birikpeler payda etiw procesi i o n k o o r d i n a ts i o n p o l i m ye r l e n i w dep ataladı. Ion - koordinatsion kompleksleriniń monomer molekulası menen óz-ara tásirlesiwi nátiyjesinde polyarli monomer geterolitik bóleklenip aktiv oray, polyarlangan ¾ monomer kompleksin payda etedi. Ion ¾ koordinatsiyası dúzilisine iye bolǵan joqarı dárejede aktiv arnawlı katalizatorlardi Tsigler hám Natta katalizatorlari dep ataladı. Olar dáwirli sistema daǵı 1 ¾ 111 gruppa metallarinin alkil tuwındıları 1 v ¾ v111 gruppalardaǵı d - metallardıń tuwındıları menen payda etgen kompleks birikpeler bolıp tabıladı.

Bunday arnawlı keńislikdegi dúzılıske iye bolǵan katalizator tásirinde dien uglevodorodlar hám olifenler tómen temperaturada da úlken tezlikte polimerlenip, makromolekula shınjırı qatań tártipli keńislikdegi dúzılıske iye bolǵan polimerler payda etedi.
Sanaatda qollanılatuǵın bunday katalizatorlardan eń kóp tarqalǵan alyuminiy organikalıq birikpesiniń titan xloridi menen payda etgen kompleksi bolıp tabıladı; bul kompleks payda boliwin tómendegi sxema menen ańlatıw múmkin:
AL (C2 H5) 2 CL + Ti CL3 →
Olifenlerdi polimerleniw processinde monomer titan atomı menen koordinatsion baylanis payda etip aktiv ( orayǵa aylanadı jáne bul kompleks polimerleniwdi baslap beredi.
+ CH2 = CHR →
Monomer qosbaylanisti p - baylanasinin úzilisi menen katalizatordin etil gruppasınıń uglerodı s - baylanis payda etip baylanısıwı nátiyjesinde AI ¾ S arasında jańa koordinatsion metall ¾ monomer kompleks payda boladı. Bunday kompleks polimerleniw procesin baslap beretuǵın aktiv oray esaplanadı. Katalitik kompleks ionlar tásirinde júz berip atırǵan polimerleniwde monomer molekulaları katalizator sırtına belgili tártipte keńislikdegi jónelgen halda jaylasadı. Nátiyjede ósip atırǵan shınjırdıń keńislikdegi baǵdarı, ózinnen aldınǵı birikken monomer buwınlar jaǵdayına uqsas jaǵdayda boladı :
Bul mexanizm boyinsha, polimerleniw tezligi ósip atırǵan shınjırdıń keńislikdegi dúzilisine, katalizator quramındaǵı Ti CI3 dıń muǵdarına hám katalizator sırtınıń fizikaliq hám ximiyalıq ózgesheliklerine baylanıslı boladı.
Aktiv metall kompleksler payda bolıwı ushın aldın trialkil alyuminiy menen titan (Iv) xlorid óz-ara reakciyaǵa aralasıp, uglevodorodlarda eriytuǵın kompleks birikpeler payda etedi. Bunda titan (Iv) ionları boladi titan (III) hám titan (II) shekem qaytarıladı :
Ti Cl4 + AJR3 ® [ Ti Cl3 ]+ [ ALR2 CLR ]-

Ti Cl3 + ALR3 ® ( Ti Cl2 ) + ( ALR3 Cl)-

Ti Cl2 + ALR3 ® ( Ti Cl ) + ( ALR3 Cl )-
Joqarıdaǵı reakciyalar nátiyjesinde payda bolǵan titan kationlari ózleriniń elektron konfiguratsiyasi hám reaktsion aktivligi, monomer moleklasinin p - elektornlariga salıstırǵanda akceptorlıq ózgesheligi menen bir- birinen parıq etedi. Bunnan tısqarı, titannin tómen valentli duzları erimewi sebepli katalitik kompleks qattı kristall keńislikn ibarat boladı.
Titan kationlarning aktivligi onıń valentligi artıp barıwı menen kúsheyip baradı. Sebebi, metall ionı orbitalınıń birikpede oktet payda etip, elektronǵa toyiniw itimallıǵı artıp baradı. Sonday eken, ( Ti Cl ) + ionı ushın eki elektron, (Ti Cl2) + hám (Ti Cl) + ionları ushın úshewden hám tórtewden elektron jetispeydi. Reaktsion aktivligi kem bolǵan kation tásirinde polimerleniw tezligi tómen baradı.
Sonday polimer shınjırınıń dúzilisi katalizatornin quramına hám keńislikdegi dúzilisine baylanisli boladı. Dien uglevodorodlarinin [ Al (C2 H5) 3 ]+ [Ti Cl4] kompleksi qatnasıwında polimerleniwinde katalizator monomernin birinshi molekulası menen reakciyaǵa aralasıp p - allil tipindegi aktiv oray ¾ addukt payda etedi hám ol shınjır artıwın baslap beredi:
Shınjırdıń ósiwi payda bolǵan aktiv oray p – kompleks tásirinde monomer molekulalarınıń kóp marte qayta túrde qayta koordinatsiyalanıwı sebepli óz-ara birigiwi nátiyjesinde júz beredı :
Shınjırdıń úzilisi sol ósip atırǵan aktiv oraydıń p - kompleksten ajırasıwı yamasa shınjırdıń monomer arqalı uzatılıwı nátiyjesinde júz beredı. Shınjırdıń uzatılıwı Ti Cl₄ yamasa koordinatsion birikpe payda etiwge ulgurmay qalǵan alyuminiy alkil menen ósip atırǵan shınjırdıń aktiv p – kompleksin óz-ara tásiri sebepli de júz beredı :
Shınjırdıń úzilisi tómendegi reakciyalar nátiyjesinde baqlanadı :
a) Ósip atırǵan shınjırdan aktiv metall komplekstiń óz - ózinnen bır jola ajıralıwı reakciyası :
CH3 CH3| Ruz|
Me — CH2 — C ~ ———→ Me — H + CH2 = C ~
↑|
― ------- H
Payda bolǵan metall gidridnin turaqlligi sebepli monomer molekulası menen tásirlenip jańa ósiw shınjır baslanadı :
―
MeH + CH2 = CHR —→ Me + + CHR — CH3
b) Shınjırdıń monomer arqalı uzatılıwı :
CH3 CH3| Ruz|
Me — CH2 — C ~ ——→ Me — CH2 — CH2 + CH2 = C ~
↑ │ │
│ ¦ CH3
│ ¦
― CH2 = CH --| CH3
Shınjırdıń trietil alyuminiyge uzatılıwı sebepli
CH2 CH3| Ruz|
v) Me — CH2 — CH ~ ——→ Me — C2 H5 (C2 H5) 2 — Al — CH2 — CH ~
Sonday etip, geterogen katalizatorlarda a - olifenlarning polimerlanish procesi tómendegi teńlik arqalı ańlatılıwı múmkin:
v = Ro's d m [ Co]
Bul jerde [Co] ¾ katalizator sırtında payda bolǵan aktiv oraydıń muǵdarı.
dm ¾ monomer molekulaları jutilgan katalizator sırtınıń úlkenligi.

v ¾ Polimerleniw procesiniń ulıwma tezligi.

dm ¾ Katalitik sirt úlkenligi Lengmyur teńlemesine qaray tómendegishe tabıladı :
RM [M]
D m = ————————
1 + RM [M] + Ra [A]
Bunda [A] ¾ metalalkildin muǵdarı,
Rm ¾ monomer sırtına yutilish turaqlılıǵı,
R a ¾ metalalkil sırtınıń jutıw turaqlılıǵı.
Joqarıda keltirilgen ósip atırǵan shınjırdıń úzilis reakciyaları polimerleniedin aktiv orayların bólekleniwine alıp kelmasten, bálki molekulyar shınjır artıwın tek shegaralaydı.
Sol sebepli de polimerleniw dárejesiniń ortasha ma`nisi statsionarliq jaǵdayı ushın tómendegi teńlemege iye boladı.

1 R1 + R2 + R3 [Al (C2 H5) 3]0, 5

— ————————————
P Ro's [M]
Kópshilik izertlewshilerdiń pikirine kóre, shınjırdıń ósiwi (monomerge hám aktiv komplekske salıstırǵanda ) birinshi tártipli reakciya bolıp, onıń aktivleniw energiyası 48 ¾ 60 kJ/ buyım átirapında boladı. Shınjırdıń ósiw tezligin turaqlılıǵı, 300 C de ( Al ¾ Ti dıń óz-ara qatnası ózgermeytuǵın bolǵanda ) Ro's = 13, 6 +, 4 l/ buyım. s.ga teń boladı. Ro's ¾ dıń ma`nisi Al : Ti óz-ara qatnasınıń artpaqtası menen azayadı. Sonıń menen birge, shınjırdıń úzilisi aktiv ¾ komplekstiń muǵdarına salıstırǵanda ekinshi tártipli reakciya bolıp, onıń aktivleniw energiyasınıń ma`nisi 65, 5 kJ/mol ga teń boladı.
Sonday etip, Tsigler ¾ Natta katalizatorlari qatnasıwında alınǵan joqarı molekulyar birikpeler júdá keń molekulyar massalıq bólistiriliw sheńberine iye boladı.
Joqarıda keltirilgen polimerlanish procesiniń ańlatpası tuwrıdan - tuwrı qatań tártipli polimerler payda bolıw sebeplerin túsintirip bere almaydı. Usınıń nátiyjesinde dien uglevodorodlarinin titan hám alyuminiy birikpeleri qatnasıwında n - katalitik polimerlaniwi, dien uglevodorodlarinin aralıq metallar menen ónim payda etetuǵın p - allil kompleksleri tásirindegi polimerleniw nizamlıqlarına uqsas boladı. Barlıq d - metallardıń (ásirese nikel, xrom hám kobalttin) p - allil kompleksleri katalitik aktivlikke iye ekenligin aytıp ótemiz. Kompleks birikpelerdiń molekulyar dúzilisine qaray, dien birikpeler polimerlengende payda bolatuǵın polimerlerdegi monomerler 1, 4 - tsis, 1, 4 - trans yamasa 1, 2 keńislikdegi izomerler jaǵdayında boladı.
Kóplegen ilimiy - izertlew jumıslarınıń nátiyjelerine kóre, házirgi waqıtta Mendeleev dáwirli sistemasındaǵı VIII gruppa metallari (Co, Ni, Fe, Rh) dıń (sonıń menen birge, titan hám vanadiy) qatnasıwında dien birikpeleriniń polimerleniw procesi dáwirinde kóplegen jaǵdaylarda 1, 4 - tsis jaǵdayda birikken buwınlarınan ibarat polidienler, V hám VI gruppa metallari (xrom, molibden, volfram, niobiy) qatnasıwında bolsa 1, 2 tártipte jaylasqan monomer buwınlarınan ibarat polimerler payda bolıwı belgilengen. Monomerlerdin túrli izomerlerige salıstırǵanda, katalizator tańlaw ózgesheligin (aktivlik sheńberin ) sol katalitik kompleks birikpe quramına hár túrlı ligandlar kirgiziw jolı menen ózgertiw múmkin.
Katalitik kompleks birikpelerdi tereńirek, tolıq úyrenilgenleri ¾ nikel galogenidleri menen allil birikpeleriniń óz-ara tásirinen payda bolǵan p - kompleksler bolıp tabıladı. p – allilmetall komplekslerdin qapırıqerlari biyqarar bolıp, demde monomer p – metallkomplekslerge aylanadı. Tiykarlanıp áne sol payda bolǵan monomer kompleksler katalitik aktivlikke iye bolıp, polimerlaniw procesin baslap beretuǵın aktiv oray bolıp xızmet etedi:
(Bunda R ¾ H, ¾ CH3 ; X ¾ CL, Br ). Sonday etip, ósip atırǵan polimer shınjırındaǵı orınbasarlardıń aralıq metallǵa salıstırǵanda jaylasıwına qaray, p - kompleksti sin hám anti tarzine ajratıladı :
Sin - tárizi Anti - tárizi
(qarama - qarsı tárizi)
O'siwshi shınjır ushinda monomer buwınlarınıń payda bolıwı aktiv oray, p - kompleksin keńislikdegi dúzilisine baylanıslı boladı. Mısalı, monomer (butadien - 1, 3) dıń molekulası aktiv oray quramında eki qıylı jol menen jaylasıwı múmkin.

(Birinshisi Me … CH2 - baylanisi menen. Ekinshisinde bolsa Me... SH - baylanisi menen). Birinshi jol menen monomer molekulaların kelip jaylasıwınan 1, 4 - tsis keńislikdegi dúzılıske iye bolǵan polimer shınjırı payda boladı.

Eger p - ligand kompleksi anti tárzde bolsa, ol halda monomer molekulası o'siwshi shınjırǵa tsis - 1, 4 buwınlar payda etip birigedi, sin ¾ formasında bolsa p - kompleksde monomer molekulası 1, 4 - trans jaǵday daǵı buwınlar payda etip birigedi:
p - shama aktiv kompleks quramındaǵı metall atomınıń oń zaryadınıń artıp barıw menen 1, 4 - tsis dúzilisine iye bolǵan monomer saqiynalardıń payda bolıw itimallıǵı kúsheyedi. Sebebi bunday jaǵdayda ( tsis dúzilisine iye bolǵan p - kompleks payda bolıw processinde monomer molekulasınıń hár eki qosbaylanisinda qatnasadı. Nátiyjede o'siwshi shınjırda monomer saqiynaları tsis ¾ keńislikdegi dúzilisine iye bolǵan izomer payda etip bir- biri menen birigedi:
H2 C = CH ¾ CH
Rasında X ornında elektromanfiyligi kúshlilew bolǵan atomlar jaylasqan bolsa, (sonıń menen birge, katalitik sistemaǵa Lyuis kislotaları yamasa elektronaktseptorlik ózgeshelikleri kúshli bolǵan qutblangan elementlar qosılsa ) butadiendan 1, 4 - halqalı ¾ tsis dúzilisine iye bolǵan polibutadien payda boladı.
Katalitik sistemaǵa qosılǵan elektron - akceptorlıq (EA) ózgesheligine iye bolǵan elementlar π - kompleksindegi metall atomında oń zaryaddıń muǵdarın artıwına alıp keledi.
π - C4 H7 NiX ——→ π - C4 H7 Ni 6+ X (EA)-
1, 4 - tsis monomer buwınlarınıń payda bolıwına, katalizatorning natiyjeliligi, p - komplekslerdiń oksidleniwi sebepli de artıp baradı. Katalitik Sistemaǵa bir qatar elementlar (mısalı, suw, ápiwayı efirlar, sulfidlar, fosfitlar, isenimler hám t.b. ) qosqanda aralıq metall atomı daǵı oń zaryad muǵdarı azayadı. Metall atomı daǵı oń zaryaddıń azayıwı menen monomerning ámeldegi eki qosbog'i arasında koordinatsion bog'ning payda bolıw itimallıǵı da azayıp, tek qosbog'ning birewi menen koordinatsiyalanıwı itimallıǵı artadı hám monomer molekulası ¾ trans haldaǵı keńislikdegi dúzılıwǵa iye bolǵan buwınlardan ibarat boladı. Payda bolǵan kompleks bul halda ¾ sin formaǵa iye boladı.
Anti ¾ formaǵa salıstırǵanda p - komplekstiń sin ¾ forması termodinamik tárepten turaqlılaw bolǵanlıǵı ushın shınjırdıń ósiw reakciyası menen bir qatarda

anti ¾ formadan sin ¾ formaǵa ótiw (izomerlanish ) da gúzetiliwi múmkin. Bunday izomerlanish reakciyaları, ásirese, sistemada monomer muǵdarı kamaygkan tárepke ayqınlaw kórinetuǵın boladı. Sebebi sistemada monomer muǵdarı azayıwı menen shınjırdıń ósiw reakciyasınıń tezligi de azayadı. Biraq sin ¾ anti izomerlanish reakciyasınıń tezligi ózgermay qaladı. Mısalı, sistemada butadienning muǵdarı 4 ten 0, 04 mol/l ga azayıwı nátiyjesinde payda bolıp atırǵan polibutadien quramında 1, 4 - tsis buwınlı dúzılıwǵa iye bolǵan shınjırdıń muǵdarı 94 ¾ 95% ten 74 % ge shekem azayadı. Monomer molekulasınıń p - allil kompleksindegi metall menen CH baǵı arasında birigiwi nátiyjesinde, tiykarlanıp 1, 2 dúzılıwǵa iye bolǵan qatań tártipte jaylasqan monomer buwınlarınan ibarat polimer payda boladı.

Bunday halda, aktiv oray p - kompleks tiykarlanıp sin ¾ forma daǵı dúzılıwda boladı.
Shınjırdıń úzilisi ¾ polimerlanish processinde monomer molekulasınan ósip atırǵan shınjırǵa vodorod atomınıń uzatılıwı nátiyjesinde (yaǵnıy monomer molekulası menen birikkan aralıq metalldıń p - allil kompleksindegi gidrit ionınıń uzatılıwı menen baratuǵın reakciya sebepli) júz boladı.
Olefin uglevodorodlarining aktiv oray p - kompleksler tásirinen polimerlanishida monomer molekulasınan vodorod atomınıń shınjırǵa uzatılıw reakciyası ańsatlıq penen júz boladı. Sebebi ósip atırǵan shınjır ushındaǵı monomer tutqan buwında p - elektronlardıń joq ekenligi sebepli aktiv oray, monomerning keyingi molekulası menen birigiw nátiyjesinde p - kompleks bóleklenedi, payda bolǵan metall ( organikalıq birikpe shınjır uchida monomer buwını menen baslanǵısh s - baǵ payda etip baylanisıp qaladı :
Sonday eken, etilen jáne onıń gomologlarini ion ¾ koordinatsion polimerlanishni tártipke túsiriwshi elementlar (regulyatorlar ) retinde isletiw múmkinligin kóremiz.
Haqıyqattan da, 3 % li etilen qosıp 50 C temperaturada butadienni [CoCl ¾ AlCl (izo ¾ C4 H9 ) 2 ] katalizator qatnasıwında polimerlanganda payda bolǵan polibutadienning molekulyar massası 440 mıńnan 208 mıńǵasha azayadı. Polimerlanish tezligi bolsa pútkil process dáwirinde derlik ózgermeydi. Sonıń menen birge, dien kauchugining monomer buwını shınjırında etilenga uqsas qosbog' tutqanlıǵı sebepli p - allil kompleks menen reakciyaǵa aralasıp, tarmaqlanǵan shınjırlı polimer payda etedi:
R ¾ CH₂ R ¾ C = CH₂ ¾ R

CH₂ CH ¾ R │ │

CH ╱ ╲ Me Xn + ║—→ R ¾ CH ———→ CH₂
╲ ╱ CH ¾ R │ – H Me X_n │
CH CH₂ CH
│ │ ║
CH₂ ¾ R HC = CH ¾ CH₂ ¾ R CH
│
CH₂ ¾ R

Monomerning polimerga aylanıw dárejesi artıp barǵan sayın bunday reakciyalardıń júz bolıw itimallıǵı da artadı. Óz gezeginde tarmaqlanǵan shınjırdıń úlkenligi de artadı. Usınıń menen bir qatarda payda bolǵan kauchukning molekulyar massasınıń bólistiriliw dárejesi kengayadi. Birpara jaǵdaylarda molekulyar massanıń bólistiriliw diagrammasında eki maksimum bahalardan ibarat iymek sızıqlar payda bolıp, bimodel xarakterge iye bolǵan kauchuklar payda boladı. Sonıń menen birge, Tsigler ¾ Natta katalizatorlari qatnasıwında da izopren kauchugidan tısqarı texnikalıq áhmiyetke iye bolǵan úzliksiz tártipli ¾ tsis - butadien kauchuklari alınıp atır.

Molekulası quramındaǵı qosbog'da orınbasarlar tutqan monomerlarning Tsigler ¾ Natta katalizatorlari qatnasıwında polimerlanishidan úzliksiz taritbli (stereoregulyar) polimerlar alıw múmkin. monomer qosbog'idagi uglerod atomı orınbasar tutqanlıǵı sebepli, ol assimmetrik atomga aylanadı. Usınıń nátiyjesinde de payda bolıp atırǵan polimer makromolekulasi úsh qıylı keńislikdegi izomerga iye boladı.
Eger molekulada monomer halqaları a hám i formada polimer hám orınbasarlar shınjırınıń tek bir tárepinde tákirarlanıp kelse, bunday polimer i z o t a k t i k polimer dep ataladı.
Eger molekulada monomer buwınlar a hám i formada ketma - ket birikib, onıń orınbasarları polimer shınjırınıń hár tárepinde jaylasqan bolsa, bunday polimerlar ¾ s i n d i o t a k t i k t ol z i l i sh l i p o l i m ye r l a r dep ataladı. Eger polimer shınjırında monomer buwın orınbasarları tártipsiz jaylasqan bolsa, bunday

polimerlar a t a k t i k p o l i m ye r l a r dep ataladı. ( izos ¾ birdey, taktik ¾ tártip).

Bunnan tısqarı molekulada monomer halqaları a hám i formada polimer shınjırınıń bólek bólimlerinde ketma - ket qayta túrde (yaǵnıy blok formasında ) jaylasqan polimerlar payda bolıwı múmkin. bunday polimerlar m ol n t a z a m b l o k p o l i m ye r l a r dep ataladı hám tómendegishe dúzılıwǵa iye boladı :. ... ¾ a a a i i i a a a i i i ¾.... hám h. k.
Polimerlar dúzilisindegi bunday xilma - xilliklar olardıń ózgesheliklerine úlken tásir kórsetedi.
Ataktik polimerlar basqa dúzılıwǵa iye polimerlarga qaraǵanda molekulaları tıǵız jaylasqan bolıp, olar ktistall fazalarǵa iye bolmaǵanlıǵı sebepli, cho'zitlganda mort bolǵanlıǵı ushın demde uziladi.
Olar izotaktik polimerlarga qaraǵanda jaqsı eriwsheń boladı. Izotaktik hám sindiotaktik polimerlar ataktik polimerlarga qaraǵanda salıstırǵanda molekulaları tıǵızraq jaylasqan hám de sozılıw bekkemligi kúshlilew hám tez kristallanish ózgeshelikine iye boladı. Tómende hár túrlı dúzılıwǵa iye bolǵan polibutadienning suyıqlanıw hám shıysheleniw temperaturası berilgen.
Stereoizomer Suyıqlanıw Shıysheleniw
temperaturası ; Tc. 0 C temperaturası ; Tsh. 0 C
Izotaktik ¾ 1, 2 polibutadien ¾ ¾ ¾ ¾ 120 ¾ ¾ ¾ ( ¾ ) 10
Sindiotaktik polibutadien 1, 2 ¾ ¾ ¾ 154 ¾ ¾ ¾ ¾
Trans ¾ 1, 4 polibutadien ¾ ¾ ¾ 135 ¾ ¾ ¾ ( ¾ ) 83
Tsis ¾ 1, 4 ¾ polibutadien ¾ ¾ ¾ ¾ 10 nan + 1 ge shekem ¾ ¾ ( ¾ ) 110
Keyingi waqıtlarda polimerlanish procesin aktivlestiriw ushın bir qatar katalitik sistemalar tabılǵan bolıp, olardıń polimerlanishiga tásir mexanizmi de Tsigler ¾ Natta katalizaktori mexanizmi sıyaqlı boladı. Bular nikel, kobalt, vanadiy, molibden oksidleriniń alyuminiy oksidine qosıp tayarlanǵan katalizatorlar bolıp tabıladı. Katalizatorlar quramına olardı aktivlew ushın hár túrlı promotorlar (metall alkillari) da qosıladı.
Katalizatorlar quramındaǵı aktiv birikpeler Tsigler ¾ Natta katalizatorlariga uqsas aktiv oraylar, kompleksler payda etedi. Katalizatorlar qatnasıwında

polimerlanish processleri 100 ¾ 2000 C temperatura hám málim basım astında (3, 0 ¾ 3, 5 MP a) eritpelerde alıp barıladı.

Quramı oksidli birikpelerden ibarat katalizatorlar tásirinde trans - 1, 4 dúzılıwǵa iye bolǵan stereoregulyar dien polimerlar alıw múmkin. Kópshilik jaǵdaylarda katalizator retinde xromoksidlari isletiledi. Mısalı, a – olefinlarning
Bunday katalizatorlar qatnasıwında polimerlanishdan stereoregulyar tuzlishga iye bolǵan polimerlar ¾ poliolifenlar alınadı. Katalizatorlarning katalitik tásiriniń natiyjeliligi xrom atomınıń valentlik jaǵdayın ózgeriwine baylanıslı. Sonday etip, polimerizatsiya procesiniń dáslepki basqıshı xrom (vI) valentli birikpesi tásirinde barsa, makromolekulaning ósiw procesi bolsa xrom (II) hám xrom (III) birikpeleri tásirinde baradı. Mısalı, xromli katalizatorlar tásirinde etilenni polimerlanish procesi tezligi, katalizator quramındaǵı xrom atomınıń qaytarılıw tezligine baylanıslı ekenligi ámeliy tájiriybeler nátiyjesinde anıqlandi. Polimerlanish procesiniń dáslepki basqıshında monomer menen katalizator (xrom (vI) birikpesi) óz-ara birikib aralıq birikpeni payda etedi hám monomerning molekulası tásirinde oksidleniw - qaytarılıw reakciyası júz bolıp xromning tómen valentli birikpesi payda boladı. Júz bergen óz-ara tásir nátiyjesinde xrommonomer kompleksi tiykarında o'suvchi oray payda bolıp, polimerlanish procesi júz boladı.