Iot o’zi nima va sohalarda qoʻllanishi

IoT SOHASIDA AYRIM ANALITIK PROGNOZLAR.

Strategy Analytics tadqiqot kompaniyasi hisobotiga ko'ra, aqlli uy qurilmalariga global xarajatlar COVID-19 pandemiyasi sabab bo'lgan iqtisodiy tanazzul tufayli 2019 yildagi 52 milliard dollardan 2020 yilda 44 milliard dollargacha kamayadi. Aqlli uy bozori 2021-yilda qayta tiklanadi, chunki uyni avtomatlashtirish mahsulotlariga iste’molchi xarajatlari 62 milliard dollargacha ko‘tariladi, deb yozadi Advanced Television Strategy Analytics’ga tayanib. 2025 yilgacha aqlli uy bozori yiliga o'rtacha 15 foizga o'sib, 88 milliard dollarni tashkil etadi.

4-rasm. Aqlli yechimlar va ularning o'sish ko'rsatkichlari. 2022 yilga kelib uy qurilmalarining aktiv ulangan soni 50 marttagacha oshishi koʻzda tutilgan.
Global aqlli uy bozori 2030 yilga kelib 289,42 milliard dollardan oshadi, 2018 yildagi 63,12 milliard dollardan CAGR prognoz davrida, ya’ni 2019-2030 yillarda 27,13 foizni tashkil etadi. Energiyani aqlli boshqarishga bo’lgan ehtiyojning ortib borayotgani, narsalar nternet kabi texnologiyalarni joriy etishning jadal o’sishi, simsiz yorug’lik sensorlari kabi tejamkor avtomatlashtirilgan echimlarning paydo bo’lishi, operatsion xarajatlarni sezilarli darajada tejash va avtomatlashtirish texnologiyalaridan foydalanish. Bozorning sezilarli rivojlanishi uchun mas’ul bo’lgan asosiy omillar. Bundan tashqari, xavfsizlik muammolarining ortib borayotgan ahamiyati ham prognoz davrida aqlli va ulangan uylarga talabning o’sishiga olib kelishi kutilayotgan asosiy omil hisoblanadi.
Aqlli uy jihozlarida aloqa usullari ulushi:

5-rasm. Aqlli uyda foydalaniladigan bog'lanish texnologiyalari.
Aqlli uy bozori - bu yuqori o'sish potentsialiga ega bo'lgan yangi texnologik joy. Dunyoning eng yirik metropoliyalari aholisining 15% dan kamrog'i kundalik hayotida aqlli uy echimlaridan foydalanadi. Prognozlarga ko'ra, yaqin 5 yil ichida jahon bozorining o'rtacha yillik o'sish sur'ati o'rtacha 30 foizni tashkil qiladi.
"Aqlli shahar" atamasi 2000-yillarning boshida paydo bo'lgan. Aqlli shahar kontseptsiyasi dastlab shaharni rivojlantirish samaradorligini oshirish uchun IT infratuzilmasidan foydalanish yo'llarini tavsiflagan. Bugungi kunda AKT hayot sifatini yaxshilash va raqobatbardoshlikni kuchaytirish uchun qo‘llaniladigan va atrof-muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan Smart Sustainable City (Smart Sustainable City) haqida gapirish tobora keng tarqalgan.

HULOSA.

Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko’rishimiz mumkinki IoTning rivojlanishi insonlar hayotida koʻpgina qulayliklar yaratishga xizmat qiladi. Axborot texnologiyalarining jadal rivojlanishi asta-sekin yangi formatdagi axborot makonining paydo bo'lishiga olib keladi, bu esa real vaqt rejimida jismoniy ob'ektlar haqidagi ma'lumotlarni olish imkoniyatiga ega bo'ladi. Texnologiyaning rivojlanishi bilan texnologiya avtonom bo'lib, inson faoliyatining xarajatlarini kamaytiradi. Narsalar interneti yoki "IoT" so'nggi ikki yilda paydo bo'lgan eng istiqbolli texnologik tendentsiyalardan biridir. Oddiy qilib aytganda, Internet - bu oshxona anjomlaridan tortib to katta sanoat texnikalariga qadar har qanday o'lchamdagi va shakldagi kompyuterlar, qurilmalar ustidan hukmronlik qiladigan keng ko'lamli tarmoq. Hammasi bir-biriga bog'langan va endi hamma global darajada ma'lumotlarni raqamli ravishda almashmoqda. Telemeditsina, nogironlar va qariyalarga uyda avtomatlashtirilgan yordam, aqlli kiyiladigan texnologiya, datchiklar va barcha ulangan qurilmalar sog'liqni saqlash sohasida tub o'zgarishlarga guvoh bo'ladi. O'zgarishlar kasalxonalar, yuqumli kasalliklar bo'limlari va qariyalarni parvarish qilish uylari kabi virus bilan ifloslanish xavfi yuqori bo'lgan joylarda keraksiz aloqalarni kamaytirish uchun qo'llaniladi. Bugungi kunda Alexa kabi shaxsiy yordamchilarimiz bir nechta uylarga o'rnatildi. Odamlar bu yil uydan masofadan turib ishlashda kunni boshqarishda yordam beradigan yana shunga o'xshash dasturlar ishlab chiqilishini kutishlari mumkin. Bu shuni anglatadiki, taqvimlarga ega avtomatlashtirilgan va aqlli vositalar hamda videokonferentsiyalar uchun sifatli interaktiv imkoniyatlar va virtual uchrashuvlar uchun texnologiyalar mavjud bo'ladi. IoT "aqlli shahar” tushunchasi bugungi kunda tobora ommalashib bormoqda, chunki bu yo'lda harakatlanishni nazorat qilish, jamoat transportidan foydalanish, piyodalar ko'p to'planadigan joylar atrofida piyoda yurish, shuningdek axlat yig'ish va qayta ishlash markazlari kabi fuqarolik qulayliklaridan foydalanish uchun ishlatiladi. Shunday qilib, u katta global o'zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin. Aqlli hisoblagichlar shuningdek, uylar va korxonalarda energiya sarfini qayd qiladi, shunda etkazib berish mos ravishda tepaliklarni kutib olish va isrofgarchilikni oldini olish uchun moslashtirilishi mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

1. 
   Lex.uz sayti. AKT sohasiga oid qarorlar
   
2. 
   «Интернет вещей: видео, аудио, коммутация» (2019, ДМК Пресс) Автор: Антти Суомалайнен.
   
3. 
   https://innoagency.ru/files/%D0%A3%D0%BC%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%2015_02%2019.pdf (анализ рыночной информации по данной услуге)
   
4. 
   https://www.fatposglobal.com/reports/smart-homes-market/345 (анализ рыночной информации по данной услуге)
   
5. 
   «ИНТЕРНЕТ ВЕЩЕЙ новая технологическая революция» (2017, Эксмо) Автор: Мачей Кранц.