I(q-q). indd

VI bap. Jaqti’li’qti’n’ tarqali’wi’, shag’i’li’si’wi’ ham si’ni’wi’
65-su’wret
2. Buyi’mnan linzag’a shekem bolg’an arali’q 12 sm, linzadan ko’riniske she-
kem bolg’an arali’q 24 sm. Linzani’n’ fokus arali’g’i’n tabi’n’. Ko’rinistin’ 
hali’ 63-su’wrettegi qaysi’ halg’a tuwra keledi?
3. Buyi’mnan linzag’a shekem bolg’an arali’q 8 sm. Yeger linzani’n’ fokus 
arali’g’i’ 24 sm bolsa, ko’rinis linzadan qanday arali’qta payda boladi’? 
Ko’rinistin hali’ 63- su’wrettegi qaysi’ halg’a tuwra keledi?
 
29-§. LINZA JA’RDEMINDE KO’RINIS PAYDA YETIW
(Laboratoriyali’q jumi’s)
Kerekli a’sbaplar: optikali’q ku’sh 2,5–5 dptr a’tirapi’nda bolg’an 
do’n’es linza, elektr lampa, ekran, masshtabli’ si’zg’i’sh.
Jumi’sti’ wori’nlaw  ta’rtibi
1. Elektr lampa, linza ha’m ekrandi’ 
stoldi’n’ u’stine 65-su’wrette ko’rsetilgenindey 
jaylasti’ri’n’. Bunda d ha’m f sha’ma menen 
40–60 sm a’tirapi’nda bolsi’n.
2. Lampani’ jag’i’n’. Ekrandi’ aldi’na-
arqasi’na iyterip, lampa talshi’g’i’ni’n’ yen’ 
ani’g’i’raq ko’rinisi payda bolatug’i’n arali’qti’ 
tabi’n’. Buyi’mnan (lampadan) linzag’a shekem 
bolg’an d
1
 arali’qti’ ha’m linzadan ko’riniske shekem (ekrang’a shekem) 
bolg’an f
1
  arali’qti’ wo’lshen’.
3. Lampa menen linza arasi’ndag’i’ arali’qti’ dw ha’m de ke 
wo’zgertirip, ta’jiriybeni ta’kirarlan’. Ekranda lampa talshi’g’i’nan’ yen’ 
ani’g’i’raq ko’rinisi payda bolg’an arali’qta fw ha’m fe lerdi wo’lshen’.
4. Linza formulasi’nan paydalani’p, ha’r bir ta’jiriybeden ali’ng’an d
1
 
ha’m f
1
, d
2
 ha’m f
2
, d
3
 ha’m f
3
 ushi’n fokus arali’g’i’ F
1
, F
2
, F
3
 ti yesap-
lan’.
5.  F
wort
 = (F
1
 + F
2
 + F
3
)/3 formulag’a qoyi’p, fokus arali’g’i’ni’n’ 
wortasha ma’nisin yesaplan’.
6. D = 1/F
wort
 formuladan linzani’n’ optikali’q ku’shin yesaplan’.