I(q-q). indd

«Fizika-Quyash» ilimiy islep shi’g’ari’w birlespesi du’zildi. Bul birlespe 
ta’repinen a’meliy a’hmiyetke iye bolg’an izertlewler ali’p bari’li’p, 
na’tiyjeleri a’meliyatqa usi’ni’ldi’. Joqari’ paydali’ jumi’s koefi cientine 
iye bolg’an Quyash quri’lmalari’ tiykari’nda islewshi suw nasoslari’, 
medicinag’a qollani’latug’i’n materiallar, suw tazalawshi’ quri’lmalar, 
teplicalar, keptirgishler ha’m suwi’tqi’shlar islep shi’g’i’ldi’ ha’m xali’q 
xojali’g’i’ni’n’ ha’r qi’yli’ tarawlari’nda, a’sirese, imaratlardi’ i’ssi suw 
menen ta’miyinlewde qollani’wg’a usi’ni’ldi’.
Quyash energiyasi’nan ja’ne de u’nemli paydalani’w maqsetinde 
1987-ji’li’ Tashkent oblasti’ni’n’ Parkent rayoni’nda «Fizika-Quyash» 
IISHB na qarasli’ ji’lli’li’q quwati’ 1 MW bolg’an Quyash peshi quri’ldi’. 
Bunday quri’lma sol waqi’tqa shekem tek Odeo (Franttiya) qalasi’nda bar 
yedi. Quri’lmani’n’ koncentratori’ fokus arali’g’i’ 18 m bolg’an paraboloid 
aynadan ibarat boli’p, woni’n’ wo’lshemi 54 x 42 m di quraydi’.
Quyash peshinde ji’ynalg’an energiya i’ssi’g’a shi’damli’ materiallardi’ 
ali’w, i’ssi’g’a ha’m su’ykeliwge shi’damli’ elektr izolaciya qa’siyetlerine 
Optika

---

111
iye bolg’an materiallar islep shi’g’ari’wg’a paydalani’lmaqta. Sonday-aq, 
jergilikli shiyki zat ha’m sanaat shi’g’i’ndi’lari’ negizinde keramikali’q 
i’ssi’g’a shi’damli’ materiallar ali’w ha’m wolar tiykari’nda medicina, 
energetika, neft ha’m gaz, jenil sanaat ushi’n kerekli buyi’mlar islep 
shi’g’ari’w texnologiyalari’n jarati’w si’yaqli’ ilimiy-texnikali’q zatlar 
quri’lmaqta. Quyash peshi ja’rdeminde aralas bolmag’an taza metallardi’ 
yeritip ali’wg’a yerisilmekte.
Kosmosli’q stanciyalardag’i’ joqari’ quwatli’ quri’lmalarda Quyash 
energiyasi’nan paydalani’lmaqta. Kishi quwatli’ elektron quri’lmalarda 
(mikrokalkulatorlar, saatlar, mobil telefon apparatlarda) ha’m fotoele-
mentlerden paydalani’ldi’.
Quyash energiyasi’nan paydalani’wdi’n’ keleshegi bar. Quyash energe-
tikasi’ ekologiyali’q taza, qolay, shawqi’msi’z boli’p, woni’n’ imkaniyatlari’ 
u’lken boli’p yesaplan’adi’.