I(q-q). indd

42-§. WAQI’TTI’ WO’LSHEW. KALENDARLAR 
Waqi’tti’ wo’lshew
Waqi’tti’ wo’lshew ushi’n da’wirlik processlerden paydalani’ladi’. 
Waqi’tti’n’ etaloni’n ani’qlawg’a bolg’an za’ru’rlik, woni’n’ birligin ani’qlaw 
za’ru’rligin keltirip shi’g’aradi’. Ju’rektin’ uri’wi’, mexanikali’q terbelis 
yamasa Quyashti’n’ shi’g’i’wi’ yamasa bati’wi’ si’yqli’ ta’kirarlani’wshi’ 
processlerdi waqi’tti’ wo’lshew ushi’n etalon si’pati’nda qabi’l yetiw 
mu’mkin. Biraq baqlawlar wolardi’n’ wo’zgeretug’i’nli’g’i’n ko’rsetedi.
Waqi’t etaloni’ si’pati’nda Jerdin’ bir ji’lli’q waqi’t dawa-
mi’ndag’i’ wo’z ko’sheri a’tirapi’nda aylani’wlari’nan ali’ng’an 
wortasha bir ma’rte aylani’w da’wirin – wortasha sutkasi’n 
ali’w mu’mkin. 
Bul waqi’t etaloni’ wortasha quyash sutkasi’ dep ayti’ladi’. Bul etalong’a 
ko’re, bir sekund wortasha Quyash sutkasi’ni’n’ 1/864000 bo’legine ten’, 
yag’ni’y:
  
Bunda ani’qlang’an waqi’t pu’tkil du’nya waqti’ dep ataladi’. Waqi’t 
etaloni’n bunday ani’qlawdag’i’ qa’telik 10-i s ti’ quraydi’.
wortasha quyash sutkasi’
86400
1 sekund =                                              .