Iqtisod 9 sinflar mavzu: tadbirkorlik sana ta’limiy maqsadi

Darsning uslibi: Tushuntirish, savol –javob, mustaqil ishlash. 

Darsning jixozi: Darslik, doska, ko‘rgazmali va tarqatma materilallar. 

Darsning borishi: yangi mavzuni bayoni. 

JISMONIY SHAXSLARDAN UNDIRILADIGAN DAROMAD SOLIGI 

Har bir fuqaro o‗z daromadlaridan soliq to‗lashi shart. Soliq toiovlari davlat budjetiga kolib tushadi va soliq to‗lovchilarga ta‘lim, tibbiy xizmat, 

mudofaa, jamoat tartibini lash, nafaqa, pensiya, stipendiya va boshqa davlat korxonalari tomonidan ko'rsatiladigan imtlar va yordam pullari 

ko‗rinishida qaytib keladi. Shu bois, soliqlarni o‗z vaqtida ash liar bir fuqaro uchun ham qarz, ham farz. 

Jismoniy shaxslar aksiya va boshqa qimmatli qog'ozlardan oladigan dividendlaridan, mat foizlaridan 10 foizli stavkada soliq undiriladi. Mahalliy 

hokimiyat tomonidan berilgan maxsus ruxsatnoma - patent asosida yakka tartibda tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslar 

tadbirkorlikdan olgan daromadlaridan qat‘iy belgilangan soliq to'laydilar. Ya‘ni bu fuqarolar tadbirkorlik faoliyatidan qancha daromad 

olishlaridan qat‘iy nazar, ulardan belgilangan miqdorda daromad solig'i undiriladi. 

Daromad solig‗i to‗lovchilari, daromad solig‗i stavkalari va uni hisoblash bilan bog‗liq tartib va qoidalar Soliq kodeksida o‗z aksini topgan. 

Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‗i 0‗zbeltiston Respublikasi Prezidenti Farmoniga ko‗ra, belgilanadigan eng каш ish haqi miqdoriga 

bog'liq holda hisoblanadi. Respublikamiz fuqarolari 2010-yil yanvar oyidan boshlab quyidagi tartibda daromad solig‗ini to‗lay boshladilar: 

Soliq solinadigan daromad miqdori 

Soliq miqdori 

Eng kam oylik ish haqining 6 baravarigacha bo‗lsa 

A = Daromadning 11 foizi 

Eng kam oylik ish haqining 6 baravaridan 10 baravarigacha bo‗lsa  В = A + daromadning eng kami oylik ish haqining 6 baravaridan 

oshgan qismining 17 foizi 

Eng kam oylik ish haqining 10 baravaridan ko‗p boisa 

С = В + daromadning eng kam oylik ish haqining 10 baravaridan 

oshgan qisimining 22 foizi 

Bu yerda, eng kam oylik ish haqi hukumat tomonidan belgilanadigan miqdor bo‗lib, masalan u 2010- yil boshida 37680 so‗mni tashkil qilgan. 

Ko‗rib turganingizdek, daromad oshib borgan sari soliq stavkasi ham oshib boryapti. Bu adolatli mezon bo‗lib, unga ko'ra kam daromadli fuqarolar 

nisbatan kamroq, katta daromadli fuqarolar esa ko‗proq soliq to‗lashlari lozim bo‗ladi.