Iqtisod 9 sinflar mavzu: tadbirkorlik sana ta’limiy maqsadi

DAROMAD SOLIG'INI HISOBLASH 

Ish haqidan olinadigan soliqlarni va boshqa ijtimoiy to‗lovlarni korxona hisobchisi hisoblaydi. Hisoblangan soliqlar ish haqidan chegirib davlat 

budjetiga o‗tkaziladi. 

Shunday bo‗lsa-da, daromaddan undiriladigan soliqni hisoblay olish har bir fuqaro uchun muhimdir. 

Amaliy mashq. Firma o‗z xodimiga 2010-yil yanvar oyi uchun 400000 so‗m ish haqi hisobladi. Xodimning bu daromadidan davlatga qancha soliq 

to‗lashi kerak? 

2010- yil yanvar oyida eng kam oylik ish haqi 37680 so‗m ekanligini hisobga olsak, quyidagi soliq shkalasiga ega bo‗lamiz (shkalaning har bir 

bo‗linmasi eng kam ish haqini bildiradi): 

 

 

6•37680 • 11%  + 4•37680-17% + (400000 - 376800) • 22% =  24868,8 + 25622,4 + 5104 = 55595,2 so‗m. 

Demak, xodim oladigan ish haqisidan davlatga 55595,2 so‗m daromad solig‗i to‗lashi kerak. 

Eslatma: Fevral oyi uchun soliq miqdorini hisoblashda, xuddi yuqoridagiga о ‗xshash ish tutiladi. Lekin, soliq faqat fevral oyi uchun emas, balki yil 

boshidan buyon о ‗tgan 2 oy uchun hisoblanadi va yanvar oyida to ‗langan soliq miqdori ayriladi. Bu holda daromad va eng kam ish haqi (2•37680  

= 75360 so‗m) miqdorlari ham 2 oy uchun olinadi va hokazo. 

YURIDIK SHAXSLARDAN UNDIRILADIGAN DAROMAD SOLIG'i  

Jismoniy shaxslar kabi yuridik shaxslar ham o'zlarining faoliyati natijasida olgan 

immadlaridan daromad (foyda) solig'iga tortiladilar. Yuridik shaxslaraing daromad (foyda) solig'i stavkalari har yili Vazirlar Mahkamasining  yoki 

O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan tasdiqlanadi. 

Quyida yuridik shaxslardan olinadigan daromad (foyda) solig'i stavkalari yillar bo'yicha keltirilgan : 

Yillar           1998     2001     2002 

2003 

2004 

2005 

2006 

2007- 2010 

Daromad solig‘I stavkasi  

20% 

18% 

15% 

12% 

10% 

Ushbu jadvaldan ko'rinib turibdiki, mamlakatimizda tadbirkorlikka keng yo'l ochib berilib, soliq stavkalari yildan-yilga kamaytilmoqda. Shu bilan 

birga, Soliq kodeksida ko‘zda tutilgan, O'zbekiston Respublikasi Soliq qo'mitasi qarorlari asosida belgilangan iridik shaxslar turli soliq 

imtiyozlaridan foydalanishi mumkin. Masalan, yangi tashkil ilmgan firma va korxonalar, ya'ni yuridik shaxslar ro'yxatdan o'tgan kundan e'tiboran 

yili 25%, 2-yili 50% belgilangan stavkadan kamaytirilgan holda, keyingi yillarda esa, belgilangan stavka bo'yicha soliq to'laydilar.