Iqtisod moliya

3.Qonunlarning ustuvorligi. Butun yangilanish va taraqqiyot jarayoni qonunlarga 
asoslanmog’i zarur. Iqtisodiy o’zgarishlar sinalgan, amaliy kuchga ega bo’lgan qonunlarga 
tayangandagina muqarrar bo’lishi, sezilarli natijalar berishi mumkin. Qonun hamma narsadan 
ustun bo’lishi kerak. 
Bu tamoyil qonun oldida barchaning baravarligini ko’rsatadi. Jamiyatning har bir a’zosi 
kim bo’lishi, qanday lavozimda ishlashidan qat’i nazar, qonunlarga rioya qilishi shart. 
«O’zbekiston modeli»da bozor iqtisodiyoti qonunchilikka tayanib, unga xos bo’l-gan faoliyat, 
iqtisodiy munosabatlar qabul qilingan qonunlar asosida olib borilishiga alohida ahamiyat 
beriladi. Buning uchun esa avvalo ko’zlangan maqsadni amalga oshirishni ta’minlovchi, har 
jihatdan puxta qonunlar qabul qilinishi lozim. Respublikada amalga oshirilayotgan huquqiy 
islohot O’zbekistonda amalga oshirilayotgan umumiy islohotlarning tarkibiy qismidir. 
Ma’lumki, huquqiy islohot faqat huquqiy doira bilan chegaralanmaydi, chunki huquqiy 
islohotning o’zgartiruvchi kuchi ijtimoiy hayotning barcha sohalarini qamrab oladi. Xuquqiy 
islohot bo’lmas ekan, siyosiy tizimni, iqtisodiy hayotni isloh qilishga, uni samarali amalga 
oshirishga umid bog’lab bo’lmaydi. 
Shuning uchun ham islohotlar, eng avvalo O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini 
qabul qilishdan boshlangani bejiz emas. Chinakam demokratik qonun oliy yuridik kuchga ega. 
Shuning uchun ham u oliy hokimiyat organi tomonidan yaratiladi. Qabul qilingan qonun boshqa 
barcha yuridik hujjatlardan ustun turadi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlar 
ustuvorligi asosida o’zining huquqiy, demokratik davlat tuzishga intilayotganini e’lon qildi. 
Qonun ustuvorligini ta’minlash jamiyat uchun muhim ahamiyatga ega, chunki u 
fuqarolarga, davlatning o’ziga, uning organlari va mansabdor shaxslarga qonunlarga muvofiq ish 
olib borish majburiyatini yuklaydi va bu bilan odamlarning yuz berishi mumkin bo’lgan 
zo’ravonliklardan himoyalanishini kafolatlaydi. 
Qonunni hurmat qilish, unga rioya qilish — huquqiy davlat, erkin fuqarolar jamiyatini 
shakllantirishning zarur shartidir. 
Qonunlar nazar-pisand qilinmagan, buzilgan joyda tartibsizlik, iqtisodiy parokandalik 
kelib chiqadi. Madaniylashgan bozor iqtisodiyoti qonunchilikka, qonunga tayanadi. 
Yaxlit bozor tizimi vujudga kelishi uchun uning turli tomonlariga oid barcha qonunlar 
o’zaro muvofiqlashgan bo’lishi zarur. Bozor munosabatlarini tartiblashda iqtisodiy hayotga oid 
qonunlar alohida o’rin tutadi. Bular: mulkchilik, tadbirkorlik, moliya-kredit tizimi, raqobat, 
antimonopol faoliyat, tashqi iqtisodiy fao-liyat, ijara, erga egalik qilish, soliqlar, sanatsiya, milliy 
iqtisodiyotni himoya qilish, kapital bozori, sug’urta, garov, dehqon xo’jaligi va boshqalar 
to’g’risidagi qonunlardir. 
«Isloh qilishning birinchi bosqichida, biz huquqiy asoslarni yaratishda o’zimizga xos 
yondashuvlarni, qonun hujjatlarini ishlab chiqarish va qabul qilish bo’yicha o’z mexanizmimizni 
vujudga keltirdik.»
1
Qonunlarning o’zi qabul qilinganicha turib qolmaydi, u davr talabi bilan o’zgaradi. 
Yangilari qabul qilinadi, eskilariga tuzatishlar kiritiladi.