Iqtisodiy resurslar va ularning xarakati

x
PV = ────── .
1 + r
Diskontlangan kiymat PV talab narxi DP dir va muvozanat xolatda talab narxi taklif narxiga teng: DP=SP. Arifmetik amallar oʻtkazib bu formulaga oʻzgartirishlar kiritamiz:
x x
SP = ─────── ; SP(1+r) = x, bundan chikadi 1+r = ────
1 + r SP
yoki oxirgi natijada
x x - SP (sof daromad – taklif narxi)
SP = ─── - 1 = ───── = ───────────────────── = ROR
1 + r SP taklif narxi sotish narxi

Bu uslubda xisoblangan mikdor investitsiyalar kaytimi normasi deb aytiladi.

Formuladan koʻrinib turibdiki, sof daromad taklif narxidan koʻp boʻlsa, X/SP > 1 va ROR > 0. ROR ni foiz stavkasi bilan takkoslash investor firmaning strategiyasini aniklab beradi. Agar ROR > r boʻlsa, investitsiyalash maʼnoga ega; ROR < r boʻlsa, investitsiyalarni kiskartirish lozim; ROR = r boʻlsa, investitsiyalashning optimal darajasiga erishiladi.
Investitsiyalar kaytimi normasini investitsiyalarning cheklangan samaradorligi deb xam ataydilar (MEI). ROR = r boʻlganda optimallik erishiladigan boʻlsa, unda MEI kapital tovarning talab narxi va taklif narxi muvozanatda boʻladigan foiz stavkasiga teng.
Firmaning xatti - xarakati strategiyasini aniklashda yana bir muxim koʻrsatkich kapitalning cheklangan samaradorligi xisoblanadi (MEC). U kuyidagi formula orkali xisoblanadi:
MRP
MEC = ─────── .
SP
Kapitalning cheklangan samaradorligi - kapitalning koʻshimcha birligi kaytimi normasidir. Kapital mikdori oshib borgan sari MEC mikdori pasayib boradi.
MEC yordamida kapitalning optimal xajmini aniklash mumkin. Buning uchun kapitalning cheklangan samaradorligi bilan foiz stavkasini takkoslaydilar. Agar MEC>r boʻlsa, kapital xajmi optimaldan past, MEC boʻlsa, kapital xajmi optimaldan yukori; MEC = r boʻlsa, kapital xajmi optimal.
Shunday kilib, kapitalning cheklangan samaradorligi tadbirkorga kapital xajmi optimal yoki yœkligini va uni kanday oʻzgartirish yoʻnalishlarini (kamaytirish yoki oshirish) koʻrsatadi, investitsiyalarning cheklangan samaradorligi esa kapitalning muvozanatdan chikkanida investitsiyalarning konkret mikdorini aniklaydi.