Iqtisodiyot asoslari pdf

«Шар=» 2001 й. 22 – 90 с. 

 

 

Ishlab chiqarish xarajatlari 

 

Ishlab  chiqarish  va  mahsulotni  sotishda  foydalaniluvchi  ishlab  chiqarish 

omillarining  pul  ko’rinishidagi  ifodasi  xarajatlar  sifatida  ifoda  etiladi.  Ishlab 

chiqarish xarajatlarini tahlil etishda bir necha yondashuvlar mavjud. 

Birinchidan,

  ijtimoiy  -  iqtisodiy  munosabatlar  nuqtai  nazaridan  xarjatlar 

korxona  xarajatlari  va  jamiyat  xarajatlariga  bo’linadi.  Jamiyat  nuqtai  nazaridan 

tayyor  mahsulot  qiymatida  ifoda  etiluvchi  barcha  jonli  va  buyumlashgan  mehnat 

sarflari xarajatlar tarkibini takshil etadi. Korxona ishlab chiqarish xarajatlari takror 

ishlab chiqarish jarayoni natijalarini ifoda etadi va korxonaning ishlab chiqarishda 

iste’mol qilgan ishlab chiqarish vositalari va ish haqi to’lash bo’yicha pul sarflarini 

aks ettiradi. 

Ikkinchidan,

  korxona  ishlab  chiqarish  xarajatlariga  iqtisodiy  va 

buxgalteriya nuqtai nazaridan yondashuv farqlanadi. 

      Buxgalteriya xarajatlari o’zida, xarid qilishning haqiqiy narxlarida hisoblangan 

sarf qilingan resurslar qiymatini ifoda etadi.  

Iqtisodiy xarajatlar - bu boy berilgan imkoniyatlar xarajatidir (muqobil  xarajatlar).  

Iqtisodiy  xarajatlar  sarf  qilingan  resurslarni  eng  samarali  usul  orqali  ishlatish 

hisobiga  olinishi  mumkin  bo’lgan  daromadlar  summasiga  teng.    Ishlab  chiqarish 

xarajatlarini  tasniflashda  va  ularni  u  yoki  bu  xarajatlar  turiga  mansubligini 

aniqlashda    xarajatlarning  bir  qator  muhim  belgilaridan  foydalanish  mumkin.  Bu 

xil tasniflash quyidagi jadvalda o’z ifodasini topgan. 

Ishlab  chiqarish  resurslarni  mahsulotlarga  aylantirish  jarayoni  sifatida 

qaraladi.  Omilli  xarajatlar  tuzilmasi  va  mahsulot  ishlab  chiqarishning