Iqtisodiyot nazariyasi mavzu: Ishsizlik

 
Mamlakat miqyosida 3—5% darajasidagi Ishsizlik 
iqtisodiyot uchun normal holat (Ishsizlik ning tabiiy 
chegarasi) hisoblanadi.  

---

Ishsizlik turlari 
Friksion (oraliq) ishsizlik
Siklik ishsizlik. Institutsional 
ishsizlik
Texnologik ishsizlik
Hududiy ishsizlik
Yashirin ishsizlik
Turg’un ishsizlik
Ishsizlikning salbiy va ijobiy 
tomonlari 

---

Mehnat resursining bir qismi bekor qolib, mahsulot va 
xizmatlarni yaratishda qatnashmaydi. Uzoq vaqt mobayni ishsiz 
yurish kasbiy malaka va tajribani yo’qotishga olib keladi. 
Ishsizlarni boqish tashvishi ishlayot-ganlar zimmasiga nafaqa 
to’lash uchun ishlovchilar daromadidan ko’proq soliq olishga 
to’g’ri keladi. Ishsizlar oilalarining daromadi pasayib ketadi, 
ularga tegadigan nafaqa tirikchilikka yetmay qoladi.
Ishsizlik xavfi
-kishilarni yaxshi ishlashga;-mehnat intizomini buzmaslikka;-
mehnat unumdorligini oshirishga; -ish sifatini yaxshilashga;-o’z 
firmasini e’zoz-lashga;-o’z ish joyining qadriga yetishga 
undaydi. Ishsizlik bekor yurganlarni
-o’z ustida ishlashga;
-bilim va malakasini oshirishga;
-yangi kasblarni qunt bilan egallashga chorlaydi.

---


Agar biror shaxs mehnatbirjasi hisobida turganda ilgarigi ixtisosi 
bo’yicha ishlash qobiliyatini yo’qotsa yoki zaruriy kasb malakasi 
bo’lmaganligi sababli munosib ish topolmagan bo’lsa, yohud 
ishsizning kasb malakasiga mos ish bo’lmaganligi munosabati 
bilan kasbni o’zgartirish zaruriyati tug’ilsa, ish bilan ta’minlash 
davlat xizmati uni kasb tayyorgarligidan o’tadigan, qayta 
tayyorlaydigan yoki boshqa kasbga o’qitadigan joyga yuboradi. 
Bu vaqtda unga stipendiya beriladi, o’qigan vaqti esa umumiy 
mehnat stajiga kiradi.Belgilangan taritbga ko’ra, ishsiz deb tan 
olingan shaxs ishsizlik nafaqasini oladi, bu ishini va ish haqini 
yo’qotgan yoki uzoq tanafusdan keyin o’z ishiga tiklanishga 
xarakat qilib yurganlar uchun 12 oylik davr mobaynida 26 
kalendar haftasidan oshmasligi, ilgari ishlamagan yoki birinchit 
marta ish qidirayotgan shaxslar uchun 13 haftadan oshmasligi 
kerak. 

---


16 yoshgacha bolasi yoki qaramog’ida boshqa 
boqimandalar bo’lgan ishsizlarga nafaqa miqdori 10 foiz 
ko’ppayadi. Ishsiz shaxs nafaqa olish davrida faol ravishda 
ish izlashi va kamida har ikki haftada bir marta ish bilan 
ta’minlash davlat xizmatiga uchrashib qo’yishi kerak. 
Uzrsiz sabablarga ko’ra, belgilangan muddatda ish bilan 
ta’minlash davlat xizmatiga kelmaganda, mehnat 
intizomini buzganligi uchun ishdan bo’shatilganda nafaqa 
berish 3 oygacha to’xtatib qo’yilishi yoki nafaqa miqdori 
qisqartirilishi mumkin. 

---

Davlatning aholini ishsizlikdan muhofaza qilish borasidagi 
tadbirlari.