“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №5, sentyabr-oktyabr, 2020 yil 70

Тадқиқот методологияси
Тадқиқот жараёнида қишлоқ меҳнат бозорини тадқиқ этишнинг тадқиқот 
объектини ўрганишга тизимли ёндашув, таққослаш, гуруҳлаш, корреляцион-
регрессион таҳлил усулларидан фойдаланилди.
Қишлоқ меҳнат бозорини эконометрик тадқиқ этиш давомида етарлди ахборот 
базасини шакллантириш учун статистик кузатиш ва социологик тадқиқотлар 
ёрдамида тўпланган маълумотлардан фойдаланилади. Мазкур маълумотларни 
таҳлил 
этиш 
ва 
эконометрик 
баҳолаш 
натижасида 
олинган 
истиқбол 
кўрсаткичларидан ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг илмий 
асосланган дастурларини ишлаб чиқиш, меҳнат бозоридаги ижтимоий муаммолар ва 
зиддиятларни ҳал этиш учун зарур бўлган ва етарли даражада ишончли ахборотларни 
беради.
 
 

---

“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 5, sentyabr-oktyabr, 2020 yil 
73 
5/2020 
(№
 
00049)
 
http://iqtisodiyot.tsue.uz
 
Таҳлил ва натижалар 
Ижтимоий-иқтисодий 
жараёнларни 
тадқиқ 
этишда 
илмий 
истиқболлаштиришнинг уч гуруҳини алоҳида кўрсатиб ўтиш мумкин: тараққиёт 
йўналишлари ва тенденцияларини тавсифловчи истиқболлар; келажакдаги аниқ бир 
вақтда содир бўлиш эҳтимоли юқори бўлган ҳодисаларни тавсифловчи истиқболлар; 
келажакда кутилаётган ҳолатни тавсифловчи истиқболлар.
Қишлоқ меҳнат бозорини истиқболлаштиришда фақатгина биринчи гуруҳга 
тааллуқли бўлган моделлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлиб, бунда меҳнат 
бозорини прогнозлаштириш усулларини икки гуруҳга ажратиб ўрганиш мумкин: 
формализация (расмийлаштирилган) ва интуитив усуллар [5]. Уларнинг таркибига 
кирадиган тадқиқот усулларини таснифи 1-расмда келтирилган.
Формализацион (расмийлаштирилган) усуллар тадқиқот объекти тўғрисидаги 
ахборотлар асосан рақамли маълумотлар берилганда қўлланилиб, омилларнинг 
таъсири математик формулалар ёрдамида тадқиқ этилади. 
Оммавий ҳодисалар тўғрисидаги рақамли ахборотлар етарли бўлмаганда ва 
омиллар ўртасидаги боғланишларни математик ифодалаш имконияти бўлмаганда 
прогнозлаштиришда интуитив усуллар қўлланилади. 
Ижтимоий-иқтисодий жараёнларни, шу жумладан, меҳнат бозорининг ҳолати 
ва динамикаси баҳолашда қўлланиладиган прогнозлаштириш усулларини тадқиқ 
этиш масалалари илмий-ўқув манабаларда етарли даражада ўз ифодасини топган 
[5,8,10]. Шу билан бирга, 
алоҳида олинган меҳнат бозори сегменти учун 
Қишлоқ меҳнат 
бозори истиқболи 
Формализация 
усуллари 
Интуитив усуллар 
Якка тартибдаги 
эксперт баҳолаш 
Жамоавий эксперт 
баҳолаш 
Экстраполяция 
усуллари 
Моделлаштириш 
усуллари 
Сирғалувчи ўртача
Математик 
моделлаштириш 
Экспоненциал 
текислаш
Энг кичик 
квадратлар
Статистик 
моделлаштириш 
Мантиқий 
моделлаштириш 
Информацион 
моделлаштириш