Iqtisodiyot va turizm
Download 171.5 Kb.
|
Kurs ishi M.Doʻstnazarov yakunlangan
Ayirboshlash jarayonida mahsulotlar malum miqdoriy nisbatda bir-biriga almashtiriladi. Ayirboshlash moddiy nemat va xizmatlarning bir subektdan ikkinchisiga otish jarayonini
bildiradi. Tarixan olib qarasak, ayirboshlash ikki xil: mahsulot va tovar ayirboshlash shaklida yuz beradi. Bir mahsulotni bevosita boshqa mahsulotga malum miqdoriy nisbatda ayirboshlash barter deyiladi. Bunday ayirboshlash qulay emas. Bunday ayirboshlash kishilik jamiyati taraqqiyotining dastlabki bosqichlarida qollanilgan. Tovar ishlab chiqarishning vujudga kelishi, rivojlanishi bilan tovar ayirboshlash amal qiladi.Bir mahsulotni ikkinchisiga pul vositasida, malum narx asosida, yani oldi-sotdi yoli bilan ayirboshlash tovar ayirboshlash deyiladi. Bunda tovar pulga ayirboshlanadi, keyin esa bu pulga xohlagan boshqa tovar almashtiriladi. U universal ayirboshlash, shuning uchun ham tovar ayirboshlash, oldi-sotdi, ayirboshlashning eng qulay va yuksak shakli tarzida tan olinadi. Xozirgi paytda neoklassik yonalish vakillari ayirboshlashning unumli ekani, uning jamiyat boyligi kopayishiga tasir korsatishini takidlaydilar. Malumki, fiziokratlar faqat qishloq xojaligidagi mehnat unumli deb tan olsalar, A. Smit va D. Rikardolar sanoatdagi mehnat ham unumli deb korsatishgan. Bu xususda Marshall shunday fikrni ilgari suradi. Umuman olganda inson moddiy nematlar yaratadi deyishimizning ozi togrimi? Vaholanki, inson faqatgina tabiat yaratgan narsalarni iqtisodiy faoliyati jarayonida foydaliroq tarzda ehtiyojlarini qondirishga moslashtiradi. Masalan, yogochdan stol yasaydi yoki xom ashyo materialini shunday joylashtiradiki, uni tabiatga nisbatan koproq foydali bolishini oxiriga etkazadi. Shu nuqtai nazardan ayirboshlash, ishlab chiqarishga oxshab nematlarni malum makonda kochib yurishini taminlab, inson ehtiyojlarini tolaroq qondirishga xizmat qiladi. Bu jihatdan agar boylikni faqat moddiy, qol bilan ushlab, koz bilan koradigan narsa sifatida emas, balki inson ehtiyojlarini tolaroq qondirish nuqtai nazaridan qarasak, ayirboshlash ham boylikning kopayishiga xizmat qiladi. Boylik faqat moddiy ishlab chiqarishda yaratiladi deb takidlash xizmatlar korsatishni nazar-pisand qilmaslikka, oxir-oqibat bu sfera rivojlanishining sekinlashishiga olib keladi. Download 171.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling