Iqtisodyot nazaryasi “Iqtisodyat nazaryasi,, fan sifatida shakillanishi jarayonida vujidga kelgan asosiy g’oyaviy oqimlar quyidagilardan iborat

Hozirgi zamon iqtisodiy oqimlari

Hozirgi zamon iqtisodiy oqimlari

Marjinalizim- vakillari (marginal- keying, qo’shilgan)-keyingi tavar nafliligi qo’shilgan mehnat yoki resurs unumdorligining pasayib borishi nazaryalarini ishlab chiqqanlar. Keying tavarni nafliligini kamayib borishi qonuni bu oqimni asosiy prinsipi hisoblanadi. Shunga ko’ra, narx xarajatga bog’liq bo’lmay, keyingi naflilik asosida belgilangan bo’ladi. Marjinalizim vakillari iqtisodyotda , Uilyam Stenli Jevons hisoblanadi:

Neoklassik maktab - (asoschisi Alfred Marshall) bozor iqtsodyoti sharoitida davlatni aralashuvini cheklash g’oyasini ilgari surgan. Bozor mexanizimining buzilishi monopolyalar vujudga kelganda ham yuz berishini ta’kidlagan. U funksional bog’lanish g’oyasini ilgari surgan, bozor bohosini belgilovchi omillar talab va taklifdan iborat deb hisoblaydi. Bu ta’limot tadbirkorlar iqtisodiyotini, sarmoyani, ish kuchini va yerni davlatga nisbatan samaraliroq ishga solishi va boshqarishini ko’rsatib bergan. Markscha davlat mulkining afzalligi to’g’risidagi g’oya inkor etilgan.

• Neoklassik maktab - (asoschisi Alfred Marshall) bozor iqtsodyoti sharoitida davlatni aralashuvini cheklash g’oyasini ilgari surgan. Bozor mexanizimining buzilishi monopolyalar vujudga kelganda ham yuz berishini ta’kidlagan. U funksional bog’lanish g’oyasini ilgari surgan, bozor bohosini belgilovchi omillar talab va taklifdan iborat deb hisoblaydi. Bu ta’limot tadbirkorlar iqtisodiyotini, sarmoyani, ish kuchini va yerni davlatga nisbatan samaraliroq ishga solishi va boshqarishini ko’rsatib bergan. Markscha davlat mulkining afzalligi to’g’risidagi g’oya inkor etilgan.

Keynschilik-rivojlangan bozor iqtisodiyotini davlat tomonidan tartibga solib turishi zarurligini asoslashga qaratilgan. Jon Meynard Keyns “Bandlik, foiz va pulning umumiy nazaryasi,, (1936 y.) nomli kitobida bunday tartibga solish yalpi talabga hamda shu orqali infilatsiyaga va bandlika ta’sir ko’rsatishini asoslaydi.

• Keynschilik-rivojlangan bozor iqtisodiyotini davlat tomonidan tartibga solib turishi zarurligini asoslashga qaratilgan. Jon Meynard Keyns “Bandlik, foiz va pulning umumiy nazaryasi,, (1936 y.) nomli kitobida bunday tartibga solish yalpi talabga hamda shu orqali infilatsiyaga va bandlika ta’sir ko’rsatishini asoslaydi.
• Neoklassik yo’nalishda yangidan vujidga kelgan oqimlar (XX asrning 50-60 yillardan boshlab):
• Neoliberalizim- (F. Xayek , I. Shumpetter, L.Erkard) - asosiy e’tiborni davlatni iqtisodyotga aralashuvini eng darajaga keltirishga, xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga qaratish lozimligini uqtirgan:

• Monetarlizm (M. Fridman) – Iqtsodyotni boshqarishni pul muoamlasini tartibga solish orqali amalga oshirishni mumkinligini asoslab bergan.
• Institutsinalizim tarafdorlari (T. Veblen, J. Gelbreyt) fikriga ko’ra, xo’jalik yurituvchilar o’rtasidagi munosabatlar nafaqat iqtisodiy, balki noiqtisodiy omillar ta’sirida vujidga keladi. Shu sababli iqtisodyotga muassasaviy