Ish haqi va mehnat munosabatlari

4. Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va uni tartibga solishda kasaba uyushmalari ro`li.

Mehnat munosabatlari – bu bir tomondan ish beruvchilar boshqa tomondan ishga yollanuvchilar hamda davlat va kasaba uyushmalari o`rtasida ishchi kuchini yollash yuzasidan vujudga keladigan iqtisodiy munosabatardir.
Ishga yollash bo`yicha ma`muriyat va ishchilar o`rtasidagi mehnat munosabatlari mehnat shartnomalari yordamida tartibga solinadi.


Mehnat shartnomalarining tarkibiy tuzilishi:

• 
  Ish haqi stavkasi;
  
• 
  Me`yorida ortiqcha bajarilgan ishlar uchun ish haqi to`lash tartibi;
  
• 
  Dam olish kunlari, tanaffuslar va mehnat ta`tilining belgilanish tartibi;
  
• 
  Pensiya fondlari va sog`liqni saqlashga ajratmalar miqdori;
  
• 
  Narxlar o`zgarishini hisobga olib, iste`molchilik savatini tartibga solish sharoitlari;
  
• 
  Mehnatning boshqa umumiy va tashkiliy shart – sharoitlari.
  

Davlatning mehnat munosabatlariga ta`sir ko`rsatish usullari va yo`llari:
Maqsadli ijtimoiy dasturlarni (kam ta`minlangan oilalarga yordam, ishsizlik bo`yicha nafaqa, turli ijtimoiy to`lovlar, pensiya ta`minoti) ishlab chiqarish va amalga oshirish;
Bandlik xizmati (mehnat birjalari) faoliyatini amalga oshirish;
Ishga yollashning umumiy shart – sharoitlarini belgilash;
Mehnat munosabatlarining barcha tomonlari qamrab oluvchi qonunchilik faoliyati;
Davlat ta`lim tizimi orqali ishchilarni o`qitish va qayta tayyorlashni tashkil qilish.

Ish haqining eng kam darajasi (minimal ish haqi) ni aniqlash va o`zgartirish;

Kasaba uyushmalarining mehnat munosabatlariga ko`zlangan asosiy maqsadlar:

• 
  Ishsizlikni ijtimoiy kafolatlash;
  
• 
  Mehnat sharoitlarini yaxshilash;
  
• 
  Ish haqini oshirish.