Ishchi kuchi bozori. Ishchi kuchi va uning bandligi

28
М A V Z U
ISHCHI KUCHI BOZORI. ISHCHI KUCHI VA UNING BANDLIGI

REJA asosida quyidagilar o’zlashtiriladi

1. 
   Bandlik tushunchasi. to‘liq va samarali bandlik muammosi
   
2. 
   Ishchi kuchini qayta taqsimlashning bozor mexanizmi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining bandlik va ishsizlikka ta’siri
   
3. 
   O‘zbekistonda bandlikni ta’minlashda mehnat birjalari faoliyati. Ishsizlarni ijtimoiy ximoyalash.
   

Bu bobda bandlikni ta’minlashda sotsial-demografik jarayonlarning ahamiyati ham muhim hisoblanadi. Jumladan, respublikamizda mehnat resurslari nisbatan ko‘p, aholining tabiy o‘sishi yuqoriligini ko’rib chiqishimiz mumkin. Bandlik mehnat qiluvchi uchun ahamiyatiga qarab birlamchi va ikkilamchi bandlikka bo‘linadi



Bandlik tushunchasi. To‘liq va samarali bandlik muammosi
Mavjud qonunlikka muvofiq ish bilan bandlik deganda fuqorolarning qonunda taqiqlanmagan va ularga daromad keltiradigan faoliyat turi bilan shug‘ullanishlari tushuniladi. Ko‘pchilik iqtisodiy adabiyotlarda qayd qilinganidek: “Bandlik mehnat qobiliyatiga ega bo‘lgan va mehnat qilishga ishtiyoqi bor kishilarning ishga joylashib foydali mehnat bilan mashg‘ul bo‘lishlaridir”. Ish bilan band aholiga yollanib ishlovchilar va o‘zlarini mustaqil ravishda ish bilan ta’minlagan shaxslar kiradi.
YAlpi ishchi kuchi – bu jamiyat ѐki alohida olingan mamlakat miqѐsida qiymat vaiste’mol qiymatlarini yaratishda ishtirok etuvchi bir-biri bilan chambarchas bog‘liq holdafaoliyat qiluvchi ishchi kuchlarining umumlashtirilgan majmui. YAlpi ishchi kuchining takror
hosil qilinishi jaraѐnlarini o‘rganish muhim bo‘lib, bunda eng avvalo ishchi kuchiningziga to‘xtalish maqsadga muvofiqdir.
Ishchi kuchi – bu insonning mehnatga bo‘lgan aqliy va jismoniy qobiliyatlarining yig‘indisi bo‘lib, jamiyatning asosiy ishlab chiqaruvchi kuchi hisoblanadi. Takror ishlab chiqarish jaraѐnida faqatgina ishlab chiqarishning moddiy-ashѐviy omillarigina emas, balki shaxsiy omili, ya’ni ishchi kuchi ham takror ishlab chiqariladi.¹
Ish bilan band bo‘lish uchun mexnatga layoqatli, ya’ni mehnat qilish qobilyatiga ega bo‘lish kerak, unga ega bo‘lgan kishilar mehnat resurslarini tashkil etadilar. O‘zbekistonda mehnat resurslariga aholining quyidagi guruhlari kiradi:

1.