Ишлаб чиқариш менежменти

5.5. Ишлаб чиқаришни моддий-техник таъминлашни ташкил этиш
Ишлаб чиқаришни моддий-техник таъминлаш логистиканинг компоненти ва ишлаб чиқариш менежментининг тизимлари тизимчаларини таъминлайдиган компонент сифатида кўп жиҳатдан тизимга “кириш” ва унинг “чиқиш”и – тайёр маҳсулотни қайта ишлаш жараёни сифатини аниқлайди. Тизим “кириши”нинг паст сифатида унинг “чиқиш”ида юқори сифатни олиш мумкин эмас. Ишлаб чиқаришни моддий-техник таъминлаш жараёни моддий-техник ресурсларнинг бизнес-режасига боғлиқ ҳолда талаб этиладиган дарҳол иш жойида ёки корхона омборига етказмаларни ўз вақтида етказиб беришга йўналтирилган. Уларнинг таркибига қуйидагилар киради: хом ашё, материаллар, мажмуали материаллар, харид қилинган технологик ускуналар ва технологик жиҳозлар (мосламалар, кесадиган ва ўлчайдиган воситалар), янги транспорт воситалари, юклаш-тушуриш ускуналари, ҳисоблаш техникаси ва бошқа ускуналар, шунингдек, харид қилинган иссиқлик, энергия, сув ва бошқалар. Бошқача қилиб айтганда, корхонага тушадиган барча ашёвий шаклдаги ва энергия кўринишидаги нарсалар ишлаб чиқаришнинг моддий-техник таъминоти элементларига тегишлидир.

6. 
   Энергетика хўжалигини ташкил этиш
   

Корхонанинг энергетика хўжалигини асосий белгилари – ишлаб чиқаришни техника хавфсизлигига, сифат ва электроресурсларининг тежалишига талабларни бажарилишига амал қилган ҳолда ишлаб чиқаришни энергиянинг барча кўринишлари билан узлуксиз таъминлашдир. Энергиянинг асосий кўринишлари қуйидагилар ҳисобланади: қаттиқ, суюқ, ва газ кўринишидаги иссиқликнинг иссиқ ва кимёвий энергияси; буғнинг иссиқлик энергияси ва иссиқ сув; механик энергия. Энергия ресурсларига қуйидагилар киради: электр токи, натурал иссиқлик, турли параметрдаги буғ, турли босимдаги сиқилган ҳаво, табиий ва суюқ газ, иссиқ сув ва конденсат, кучли босимдаги сув. Корхонада ресурс кўринишларининг турли-туманлиги двигател кучи сифатида, технологик жараёнларда иситиш, ёритиш, вентиляция, маиший-хўжалик эҳтиёжлари ва бошқалар учун қўлланилади.
Ишлаб чиқаришнинг барча босқичларида энергия ва энергия ресурсларининг турли кўринишларидан фойдаланилади. Демак, машинасозлик корхоналаридаги темирчилик цехларида метални кесишда электроэнергия ва газдан фойдаланиш мумкин. Тақа ва штамповкани қиздиришда электроэнергиядан (индукцион ва шартномавий қиздириш), газ ва мазут (оловли қиздириш)дан фойдаланиш мумкин; тақалаш ва штамповкалаш жараёнида 8-10 атм босим остида буғ ва сиқилган ҳаво (штамповкаларга ҳаво бериш ва ускуналарни ҳаракатга келтириш учун); термоқайта ишлашда – электроэнергия, газ ва мазутдан фойдаланилади. Қуйиш цехларининг ерда тайёрланадиган бўлимларида электроэнергия қўлланилади. Стерженларни шаклга солиш ва тайёрлашда – электроэнергия ва сиқилган ҳаводан фойдаланилади. Тежамкор электроресурсларни танлаш энергетика, технология, ишлаб чиқаришни ташкил қилиш ва иқтисодиёт масалаларни мажмуали таҳлил этиш асосида технологик иссиқлик ва энергиянинг солиштирма ҳаражатлари (ҳаражатлар меъёри), меъёрларни пасайтириш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва жорий этишнинг бир вақтдаги харажатларини қиёсий таҳлил қилиш йўли билан амалга оширилади.