Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig'I
ISHLAB-CHIQARISH-IMKONIYATLARI-CHIZIGI
| 1 - yil (tayanch)
|
2-yil | |||
|
3-yil | ||||
|
|
O’rtacha iste’mol (dona) |
Birlik tovar narxi (pul birligi) |
Birlik tovar narxi (pul birligi) |
Birlik tovar narxi (pul birligi) |
|
1 |
10 |
5 |
6 |
7 |
|
2 |
5 |
8 |
8 |
9 |
|
3 |
3 |
20 |
15 |
15 |
|
4 |
3 |
30 |
35 |
40 |
|
5 |
2 |
50 |
70 |
80 |
|
6 |
1 |
200 |
220 |
250 |
b) 1 yildan 2-yilgacha,2-yildan-3-yilgacha narxlar indeksini umumiy o’sish darajasini aniqlang;
d) agar tayanch yil deb 1-yilni emas,2-yil tanlansa a) banddagi savollarga javoblar qanday o’zgaradi;
e) agar tayanch yil 1-yil deb olib,ammo 2-yil va 3-yildagi tovarlar iste’mol tarkibi quyidagi jadvaldagi ma’lumotlar kabi o’zgarsa a) banddagi javoblar qanday o’zgaradi?
-
Товар
2-yil
Birlik tovar narxi
(pul birligi
3-yil
Birlik tovar narxi
(pul birligi
1.
8
9
2.
5
6
3.
2
2
4.
4
5
5.
1
2
6.
-
1
Yechish:
a) Tayanch yildagi (ya’ni 1-yil) iste’mol tovarlar indeksi doimo 100 ga teng bo’ladi.
2-yil uchun iste’mol tovarlar indeksi; = (610/540) 100 = 113,0;
3-yil uchun iste’mol tovarlar indeksi: (690/540) 100 = 127,8,
Bu yerda 540,610 va 690 1 ,2,3-yillarga mos ravishda iste’mol savatining narxi.(buning uchun har bir yildagi tovarlar narxini iste’mol soniga ko’paytirib,ko’paytmalarni qo’shib chiqamiz)
b) 1 yildan 2-yilgacha narxlarning foizlardagi o’sishini aniqlaymiz:
113,0 - 100 = 13,0%.
2 yildan 3-yilgacha narxlarning foizlardagi o’sishini aniqlaymiz:
(127,8 - 113,0)/113,0 100 = 13,1%.
в) Agar tayanch yil 2-yil deb olinsa,bunda bu yil indeksi 100 deb olinadi.
U holda:
1-yil uchun iste’mol tovarlar indeksi; = (540/610) 100 = 88,5
3-yil uchun iste’mol tovarlar indeksi: = (690/610) 100 = 113,1.
Javoblar: a) Iste’mol narxlar indeksi 1 yil uchun – 100,2-yil uchun -113,3-yil uchun -127,8;
b) Narxning o’sishi 1 yildan-2-yilga – 13%,2 yildan-3-yilga 13,1%
d) Iste’mol narxlar indeksi 1 yil uchun – 88,5,2-yil uchun -100;3-yil uchun -113,1;
e) a) banddagi javoblar o’zgarmaydi,iste’mol narxlar indeksi hisoblanganda tayanch yilning “iste’mol savati” hisobga olinadi;bunda bu yillar ichida tovarlar to’plami va tovarlar soni o’zgarmaydi deb tasavvur qilingan.
2-masala
Quyida keltirlgan barcha voqealar 2005 yilda sodir bo’lgan.Har bir voqea O’zbekistonning 2005 yildagi Yalpi Ichki Mahsulotini hisoblashda qanday hissa qo’shishini aniqlang.Bu hissalar yig’indisi qancha bo’ladi? Javoblarni asoslash zarur.
Maftuna Saidova davlatdan 500 ming so’m yordam puli oldi.
“Yoshlik” nashriyoti 1000 ta kitobni 20% qo’shimcha qiymat solig’i bilan har donasini 1000 so’mdan sotdi.Kitoblarni nashr qilishda 2005 yilda ishlab chiqarilgan materiallardan foydalanildi;
Toshkent shahardagi IBM korparatsiyasi mulk solig’I sifatida 3 million so’m pul to’ladi;
Uy-joy qurilish kombinati uy qurish uchun 2005 yilda ishlab chiqarilgan materiallarni 5 million so’mga sotib oldi.Kombinat materiallarning yarmi uy qurishga sarflanib,4 million daromad oldi.Qolgan materialning yarmini kombinat keyingi yilning yanvar oyidan sarflamoqchi.
“Umida” firmasi iyun oyida 3 million so’mga yangi import kompyuterini sotib oldi.Kompyuterdan foydalanib intelektual mahsulot ishlab chiqarib ,sotdi va 8 million so’m daromad ko’rdi.Dekabr oyida kompyuter 2 million so’mga sotib yuborildi.
Tijoratchi Davron 2005 yilda 3000 quti “Xon” sigaretasini sotib,3 million daromad ko’rdi,undan 300 ming so’mini davlatga aksiz solig’I to’ladi;
Andijon go’sht kombinati go’shtli konservalar ishlab chiqarish uchun 1 yanvarda Buxoro viloyatidan 100 kg qo’y go’shtini kilogramini 2000 so’mdan sotib oldi.May oyida konserva sotishdan 300 000 so’m daromad ko’rdi;
Equtxon 400 000 so’mga “Gazsanoat” kompaniyasining 1000 aksiyasini sotib oldi.2005 yilning 1-kvartalida har bir aksiya uchun 1000 so’mdan divident oldi;
Amerikaning “San-oyl” kompaniyasi may oyida Mingbuloqda neft olib,AQSH bozorida sotdi va 15 million so’mga ekvivalent bo’lgan daromad ko’rdi;
Download 1.17 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
