Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va tannarxni shakllantirish usullarining tasnifi

"Boshqa xarajatlar" qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladigan soliqlar, yig‘imlar, to‘lovlar (shu jumladan sug‘urtaning majburiy turlari bo‘yicha), sug‘urta fondlariga (zaxiralarga) ajratmalar va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladigan boshqa majburiy ajratmalar, ifloslantiruvchi moddalar emissiyasi (yig‘imlari) uchun to‘lovlar, foizlarni to‘lash xarajatlari aks ettiriladi. olingan kreditlar, xizmat safarlari, kadrlarni ko'tarish, o'qitish va qayta tayyorlash, aloqa xizmatlari, kompyuter markazlari, banklar uchun to'lovlar, asosiy ishlab chiqarish fondlarining alohida ob'ektlarini (yoki ularning alohida qismlarini) ijaraga berishda ijara haqi, nomoddiy aktivlar bo'yicha amortizatsiya; ta'mirlash fondiga ajratmalar , shuningdek mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxiga kiritilgan, lekin ilgari sanab o'tilgan xarajatlar elementlari bilan bog'liq bo'lmagan boshqa xarajatlar.
Boshqa xarajatlarning qiymati yozishmalarda aks ettiriladi:
Debet 20 (23,25,26)
Kredit 50,51,71,76,68...
Asosiy ishlab chiqarishning texnologik jarayoni bilan bevosita bog'liq bo'lgan xarajatlar deyiladi: xom ashyo va asosiy materiallar, yordamchi materiallar va boshqa xarajatlar, umumiy ishlab chiqarish va umumiy xo'jalik xarajatlari bundan mustasno.
Qo'shimcha xarajatlar ishlab chiqarishni tashkil etish, ta'minlash va boshqarish bilan bog'liq holda shakllanadi. Ular umumiy ishlab chiqarish va umumiy biznes xarajatlaridan iborat.
yagona element bir elementdan tashkil topgan xarajatlar (ish haqi, amortizatsiya va boshqalar) deb ataladi. keng qamrovli- bir necha elementlardan tashkil topgan xarajatlar.
To'g'ridan-to'g'ri xarajatlar ma'lum turdagi mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog'liq va to'g'ridan-to'g'ri yoki to'g'ridan-to'g'ri tannarxga bog'liq bo'lishi mumkin: xom ashyo va asosiy materiallar, nikohdan yo'qotishlar va boshqalar.
Bilvosita xarajatlar to'g'ridan-to'g'ri ayrim turdagi mahsulotlar tannarxiga bog'lab bo'lmaydi va shartli ravishda taqsimlanadi: umumiy ishlab chiqarish, umumiy biznes, noishlab chiqarish xarajatlari va boshqalar.. Xarajatlarni to'g'ridan-to'g'ri va bilvositaga bo'linishi tarmoq xususiyatlariga, ishlab chiqarishni tashkil etishga bog'liq. ishlab chiqarish tannarxini hisoblashning qabul qilingan usuli.
Kimga o'zgaruvchan xarajatlar miqdori ishlab chiqarish hajmining o'zgarishiga mutanosib ravishda o'zgarib turadigan xarajatlar - xom ashyo va asosiy materiallar, ishlab chiqarish xodimlarining ish haqi va boshqalarni o'z ichiga oladi.
Hajmi yarim doimiy xarajatlar deyarli ishlab chiqarish hajmining o'zgarishiga bog'liq emas, bularga umumiy ishlab chiqarish va umumiy biznes xarajatlari kiradi.
Chastotasiga qarab, xarajatlar joriy va bir martalik bo'linadi. Kimga joriy xarajatlar tez-tez davriy bo'lgan xarajatlarni, masalan, xom ashyo va materiallarni iste'mol qilishni o'z ichiga oladi bir martalik to'lov- yangi turdagi mahsulotlarni tayyorlash, o'zlashtirish va chiqarish xarajatlari, yangi ishlab chiqarishlarni ishga tushirish bilan bog'liq xarajatlar va boshqalar.
Kimga ishlab chiqarish tovar mahsulotini ishlab chiqarish va uning ishlab chiqarish tannarxini shakllantirish bilan bog'liq barcha xarajatlarni o'z ichiga oladi.
Noishlab chiqarish (tijorat) xarajatlari mahsulotlarni xaridorlarga sotish bilan bog'liq. Ishlab chiqarish va noishlab chiqarish xarajatlari tovar mahsulotining to'liq tannarxini tashkil qiladi.
Samarali ratsional texnologiya va ishlab chiqarishni tashkil etgan holda belgilangan sifatdagi mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari hisobga olinadi.
Samarasiz xarajatlar ishlab chiqarish texnologiyasi va tashkil etilishidagi kamchiliklar (ishlab turish vaqtidan yo‘qotishlar, nuqsonli mahsulotlar, qo‘shimcha ish haqi va boshqalar) natijasidir. Ishlab chiqarish xarajatlari rejalashtirilgan, shuning uchun ular rejali deb ataladi. Mahsulotsiz xarajatlar, qoida tariqasida, rejalashtirilmaydi, shuning uchun ular rejalashtirilmagan hisoblanadi.
Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishni tashkil etish uchun ishlab chiqarish va hisob-kitob ob'ektlarining sintetik va analitik hisoblari nomenklaturasini tanlash katta ahamiyatga ega.
Mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish uchun quyidagi aktiv schyotlardan foydalaniladi: 20 «Asosiy ishlab chiqarish», 21 «O‘z ishlab chiqarishining yarim tayyor mahsulotlari», 23 «Yordamchi ishlab chiqarish», 25 «Umumiy ishlab chiqarish xarajatlari». ", 26 "Umumiy xarajatlar", 28 "Ishlab chiqarishdagi nikoh", 97 "Kechiktirilgan xarajatlar" va passiv hisob 96 "Kelajakdagi xarajatlar uchun zaxiralar".
20 va 23 schyotlar hisob-kitob schyotlari bo'lib, ularda asosiy va yordamchi tarmoqlar mahsulotining (ishlarining, xizmatlarining) haqiqiy tannarxi hisoblab chiqiladi:
Oy davomida birlamchi hujjatlar asosida aniq turdagi mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) tannarxida bevosita, elementar xarajatlar hisobga olinadi.
Bilvosita, murakkab xarajatlar ular tegishli bo'lgan tabiati va vaqt davriga qarab, har xil usullarda ishlab chiqarish tannarxiga kiritiladi.
Xususan, hisobot davrida amalga oshirilgan, lekin kelajak bilan bog'liq xarajatlar (masalan, oldindan to'langan ijara haqi) 97-“Kechiktirilgan xarajatlar” schyotida hisobga olinadi va undan har oyda hisobot davriga tegishli ulushda chegirib tashlanadi ( oy):
Korxona mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxi bilan bog'liq turli xil zaxiralarni yaratishi mumkin (masalan, xodimlarga ta'tillarni to'lash, asosiy vositalarni ta'mirlash uchun zaxiralar va boshqalar). Ushbu mablag'larga oylik ajratmalar 96 "Kelajakdagi xarajatlar uchun zaxiralar" schyotida hisobga olinadi.
Har oyda yuzaga keladigan bilvosita xarajatlarning bir qismi 25-“Umumiy ishlab chiqarish xarajatlari” va 26-“Umumiy xarajatlar” schyotlarida hisobga olinadi:
25-schyotda asosiy (yordamchi) ishlab chiqarishga xizmat ko'rsatish xarajatlari hisobga olinadi:
Mashina va asbob-uskunalarni ishlatish xarajatlari (yordamchi xodimlarning ish haqi uchun ajratmalar bilan) ijtimoiy sug'urta, elektr energiyasi, moylash materiallari va boshqalar narxi);
Ishlab chiqarish maqsadlaridagi asosiy vositalarning amortizatsiyasi;
asosiy vositalarni ta'mirlash xarajatlari;
boshqaruv xarajatlari (ishlab chiqarishga xizmat ko'rsatuvchi xodimlarning ish haqi, ijtimoiy sug'urta badallari bilan);
Uy-ro'zg'or xarajatlari (isitish, yoritish, binolarni saqlash, ishlab chiqarishning asosiy vositalarini ijaraga olish) va boshqalar.
26-schyot korxonaga xizmat ko'rsatish va boshqarish xarajatlarini hisobga oladi:
ma'muriy va boshqaruv xarajatlari (boshqaruv xodimlari uchun ajratmalar bilan ish haqi, sayohat, ish yuritish, pochta va boshqalar);
Umumiy xo'jalik xarajatlari (boshqaruv va umumiy xo'jalik maqsadlari uchun asosiy vositalarning amortizatsiyasi va ta'mirlanishi, umumiy xo'jalik xodimlarining ish haqini ajratmalar bilan va boshqalar);
To'lovlar va chegirmalar (soliqlar);
samarasiz xarajatlar (tashqi sabablarga ko'ra to'xtab qolishdan yo'qotishlar, kamomadlar va omborlardagi moddiy boyliklarning shikastlanishi) va boshqalar.
Oyning oxirida umumiy ishlab chiqarish va umumiy xo'jalik xarajatlari smeta (normativ) stavkalarga mutanosib ravishda mahsulotning ayrim turlari va tugallanmagan ishlab chiqarishlar o'rtasida taqsimlanadi. Tariflar mavjud bo'lmaganda, xarajatlar mahsulot turlari o'rtasida quyidagi usullardan biri bilan taqsimlanadi: asosiyga mutanosib ravishda. ish haqi, me'yoriy yoki rejalashtirilgan xarajatlar, asbob-uskunalarga texnik xizmat ko'rsatish va ulardan foydalanish bo'yicha smeta (standart) stavkalari, mahsulot massasi va hajmi, ishchilar tomonidan ishlagan odam-soati, asbob-uskunalarning mashina soatlari soni va boshqalar.
Bilvosita xarajatlarni taqsimlash usulini tanlashda korxonaning o'ziga xos xususiyatlarini, shu jumladan alohida uchastkalarni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish darajasini, buxgalterlarning malakasi darajasini va boshqa omillarni hisobga olish kerak.
Umumiy xo'jalik va umumiy ishlab chiqarish xarajatlarini taqsimlash uchun ushbu xarajatlarni taqsimlash bo'yicha maxsus dalolatnomalar tuziladi.
Umumiy biznes va umumiy ishlab chiqarish xarajatlarini hisobdan chiqarish boshqa yo'l bilan amalga oshirilishi mumkin: to'g'ridan-to'g'ri 90 "Sotish" schyotiga. Hisobdan chiqarishning ushbu usuli xarajatlarni hisoblash ob'ektlari o'rtasida taqsimlashni talab qilmaydi.
Umumiy biznes va umumiy ishlab chiqarish xarajatlarini hisobdan chiqarishning u yoki bu usulini tanlash korxona tomonidan mustaqil ravishda amalga oshiriladi va korxonaning buxgalteriya siyosatida belgilanishi kerak.
Nikoh sifati bo'yicha belgilangan standartlar, texnik shartlar yoki shartnomalarga mos kelmaydigan mahsulotlar va yarim tayyor mahsulotlar hisoblanadi. Tayyor mahsulotlar yoki yarim tayyor mahsulotlarni baholashda aniqlangan nuqsonlarning xususiyatiga qarab, nikoh tuzatiladigan va tuzatib bo'lmaydigan (yakuniy) ga bo'linadi.
Qayta tiklanadigan nuqsonlar - tuzatilgandan so'ng o'z maqsadi bo'yicha ishlatilishi mumkin bo'lgan va ularni tuzatish texnik va iqtisodiy jihatdan mumkin bo'lgan mahsulotlar va yarim tayyor mahsulotlar.
Tuzatib bo'lmaydigan (yakuniy) nuqsonlar - bu o'z maqsadi bo'yicha foydalanish mumkin bo'lmagan va ularni tuzatish texnik jihatdan imkonsiz va iqtisodiy jihatdan asossiz bo'lgan mahsulotlar va yarim tayyor mahsulotlar. Bunday mahsulotlar foydalanish mumkin bo'lgan narxlarda sotiladi yoki boshqa turdagi mahsulotlarni qayta ishlash uchun ikkilamchi xom ashyo sifatida ishlatiladi.
Nikoh aniqlanganda, tegishli belgilar qo'yiladi asosiy hujjatlar ishlab chiqarish hisobi uchun.
Tuzatib bo'lmaydigan nikoh, bundan tashqari, nikoh to'g'risidagi dalolatnoma yoki nikoh to'g'risidagi ariza bilan tuziladi, unda bir nechta nikoh faktlari qayd etiladi.
Aktda nikohning xususiyatlari, uning sababi, rad etilgan mahsulotlar soni, nikohning aybdori ko'rsatilgan; nikoh narxi; aybdor shaxslardan undiriladigan summalar; nikohdan yo'qotishlar; rad etilgan mahsulotlarni qabul qilish to'g'risidagi qabul qiluvchi sex yoki omborning belgilari.
Dalolatnoma texnik nazorat bo'limi xodimi, usta va sex boshlig'i tomonidan tuziladi va buxgalteriya bo'limiga o'tkaziladi, u erda nikoh qiymati hisoblab chiqiladi. Dalolatnoma tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlanadi, u nikohdan zararni hisobdan chiqarish tartibi to'g'risida qaror qabul qiladi - aybdorlar hisobidan yoki ishlab chiqarish hisobidan.
Nikohdan yo'qotishlar hisobi 28-«Ishlab chiqarishdagi nikoh» faol hisobvarag'ida yuritiladi:
Nikohdan ko'rilgan zararlarning analitik hisobi har bir ustaxonada, rad etilgan mahsulot turlari va xarajatlar moddalari bo'yicha amalga oshiriladi.
Kimga xizmat ko'rsatish sohalari va fermer xo'jaliklari sotish uchun mo‘ljallangan mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarishda bevosita ishtirok etmaydigan korxona bo‘linmalari va bo‘limlari kiradi. Bular korxonalarning ilmiy-konstruktorlik bo‘linmalari, ta’mirlash-tikuv ustaxonalari, asbob-uskunalar va asbob-uskunalar ishlab chiqaruvchi uchastkalar va boshqalar. Xizmat ko‘rsatish sohalari xarajatlarini hisobga olish 29-“Xizmat ko‘rsatuvchi sanoat va fermer xo‘jaliklari” schyotida amalga oshiriladi:
29-schyot bo'yicha analitik hisob har bir xizmat ko'rsatish sohasi va iqtisodiyoti va alohida xarajatlar moddalari bo'yicha olib boriladi.