Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

6- rasm. 2022-yilning yanvar-iyul oylarida O‘zbekiston Respublikasining tashqi savdo aylanmasi tarkibida yuqori ulushga ega bo‘lgan asosiy import tovarlari ulushi. (mlrd AQSH dollari).
Mashinasozlik va metallni qayta ishlovchi sanoat Markaziy Osiyo davlatlari iqtisodiyotining asosiy tayanch tarmog‘i hisoblanadi. Uning ahamiyati ishlab chiqarish jarayonlarini texnik jihatdan qurollantirish va avtomatlashtirish, hozirgi zamon fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini ho‘jalikning barcha tarmoqlarida joriy qilish, mahsulot sifatini yahshilash hamda ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligini ko‘tarishdadir.
Endilikda markaziy osiyo mamlakatlarining eksport va importini quyidagi jadvalda solishtirishimiz mumkin.Shuningdek bu mamlakatlarning eksport va importdagi farqlarini ham korib o`tamiz.
Markaziy osiyo mamlakatlarining 2023-yil yanvar-fevral oylaridagi exporti va importi (mln dollar).
1-jadval

Markaziy osiyo davlatlari	export	import	farqi
O`zbekiston	2082.8	2959.7	-876.9
Tojikiston	205.1	455.1	-250
Afg`oniston	167.4	357.8	-190.4
Turkmaniston	153.5	285.6	-132.1
Qirg`iston	165.8	747.1	-581.3

Bu jadval malumotlari shuni ko`rsatyapdiki barcha markaziy osiyo mamlakatlarida importning ulushi ko`proqligidan darak bermoqda.Xususan mamlakatimizda ham importning ulushi juda ham yuqori. Yurtimizda eksport hajmini oshirish borasida ko`plab ishlar amalga oshirilmoqda.

Jahon savdo tashkilotining umumiy hajmidan eksport 15,12 milliard dollarni tashkil etdi (2023- yil yanvar-fevralda 13,4 foizni tashkil qildi), import esa 21,17 milliard dollarni tashkil etdi (pasayish 12,8 foiz).
Natijada tashqi savdo balansi 6,04 mlrd dollar miqdoridagi passiv qoldiqni tashkil etdi. Agar tashqi savdo aylanmasi infografikasi ko’rsatkichlarini oylar bo’yicha taqqoslasak, 2023- yilda JSTning kichik sakrashlar bilan barqaror dinamikasi bo’lganligini ko’rish mumkin. Shunday qilib, agar dastlabki ikki oy 2023-yil darajasida bo’lsa, unda mart oyidan boshlab jahon bozoridagi o’zgarishi bilan ajralib turadigan tebranishlar yuz berdi. Jahon savdo tashkilotining iyul va avgust oylarida keskin o’sishiga oltin eksporti sabab bo’ldi. Chorak chorakda Jahon savdo tashkilotlari hajmining 2019 yilning shu davriga nisbatan keskin pasayishi II va IV choraklarda qayd etilgan bo’lib, ular mos ravishda 2,6 milliard va 1,69 milliard dollarni tashkil etdi. Respublikada real iqtisodiyot korxonalari va tarmoqlarining barqaror va uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun zarur resurs bazasi yaratildi. Import qilinadigan tovarlar o’rnini bosadigan mahsulotlar ishlab chiqarishning ko’payishi va sanoat ishlab chiqarishining diversifikatsiyasi natijasida eksport tarkibida sezilarli o’zgarishlarga erishildi. Bundan tashqari, qo’shni davlatlar bilan aloqalarni mustahkamlash qayd etilgan, ushbu mamlakatlar bilan ijtimoiy-iqtisodiy, savdo, sanoat va madaniy sohalarda aloqalarni rivojlantirish bo’yicha juda ko’p ishlar qilinmoqda.