Ishlab chiqarishda shovqin va zararli tebranishlardan (titrash) saqlanish

Tebranish (silkinish) tezligining logarifmi darajasi

L = 20lg V f510^–8,

deya belgilanadi, V – silkinish tezligining m/sek o’rtacha kvadrat ahamiyati.

Silkinishning aylanma detallar va harakatlanayotgan mexanizmlar, vallar, mashina shkivlari, dostgohlar, pnevmatik asboblarning noto’g’ri balansirovkasi, truba quvurlar bo’yicha suyuqlik va gazlarni transportirovka qilish oqibatida yuzaga keladi.

Silkinishlar dinamik yuklar ta’sirida vujudga kelib, mashinalar, qurilmalar va ishlab chiqarish binolari poydevoriga uzatiladi, ular orqali yerga boradi.

SHuning uchun silkinishlar va chayqalishlar katta masofaga yetib borib, boshqa binolar va inshootlarda chayqalish hosil qilishi mumkin. Texnologik va boshqa uskunalarni loyihalashtirishda ishlab chiqarish binolarida ish joylarida uskunalar silkinishi tegishli kattalikdan oshib ketmasligi va SN–245–63 me’yorlariga javob berishini inobatga olish zarur.

Ishlab chiqarish silkinishlarini me’yorlash muammosi ikki yo’nalishda hal qilinadi: injener (muxandis) – texnik va sanitariya – gigienik. Kuchli va sekin silkinishlar o’rtasidagi chegara f chastotaga bog’liq tarzda yo’l qo’yiladigan silkinish amplitudalarining me’yoriy kattaligining qiyshiq o’zgarishi sifatida ko’rib chiqish mumkin.

n = 400ob/min da A = 0,2 mm

n  2400 ob/min da A = 0,05 mm

n < 300 ob/min da A  0,19 mm

Agar A  0,19 mm bo’lsa, qoniqarli baho hisoblanadi.

A  0,15 mm – yaxshi baho;

A  0,1 mm – a’lo baho.

Past chastotali mashinalar uchun TU-60-49 me’yorlariga ko’ra, A poydevorlar tebranishlari amplitudasi 0,2 mm gacha yo’l qo’yiladi; siltov

S = 2, A = 0,4 mm – hozirgi paytda bu kattalik mashinalar poydevorlarining hisob-kitobi to’g’riligi bahosining asosiy kriteriysi.

Insonga ta’siri xarakteri bo’yicha silkinishlar umumiy, mahalliy, uyg’unlashtirilganga bo’linadi. Ko’ndalang, uzunasiga yoki aylanma tebranishlar mavjud.

Umumiy silkinishlar tananing biror bir qismiga ta’sirida qon ta’minotining yomonlashuviga olib keladi. Bu bo’g’inlarning deformatsiyasiga va harakatlanishining sustlashuviga, terining sezishini kamayishiga olib keladi.

Insonning ichki organlarini o’z chastota tebranishlariga ega tebranuvchi tizim sifatida qarab chiqish mumkin:

f = 6 Gts - insonning butun tanasi uchun;

f = 8 Gts – bosh va oshqozon uchun;

f = 20 –25 Gts – boshqa organlar uchun;

f > 25 Gts - noxush.

Tashqi tebranishlarning ta’siri rezonans holatni chaqirishi va insonning ichki organlari chayqalishi va shikastlanishiga olib kelishi mumkin.

Silkinish nafas organlari, yurak-bo’g’in va ko’rish-eshitish qobiliyatini sustlashtiradi. Uzoq va tez silkinishda silkinish kasalligi vujudga kelishi mumkin. Ayniqsa inson uchun bir vaqtning o’zida shovqin, silkinish va past harorat zarar.