Islom huquqida sud tizimi

Islom huquqida sud tizimi

Sardorbek Khatamov

REJA:

1.ISLOM HUQUQIDA SUD TIZIMI

2.ISLOM SUDLARIDA SUD TARKIBI

3.QOZILAR MAQOMI

4.HOZIRGI KUNDA SHARIAT SUDLARI

5. CASE-STADY (SUD TIZIMI)

6.MANBALAR

“Biz payg‘ambarlarimizni ochiq-oydin hujjatlar bilan yubordik va ular bilan birga kitob va tarozi nozil qildik, shoyad odamlar adolatga amal qilsin. (Qu’ron, Hadid surasi, 25-oyat)

ISLOM HUQUQIDA SUDLAR:

MAZOLIM SUDLARI

ODDIY SUDLAR

ZIMMIYLIK SUDLARI

1.MUHAMMAD (S.A.V.)

QOZILAR:

XULAFOI ROSHIDINLAR
2.ABU BAKR SIDDIQ
4.USMON IBN AFFON
3.UMAR
5.ALI IBN ABU TOLIB
MADINA
BASRA
KUFA

SUD ISLOHOTLARI

UMMAVIYLAR
ABBOSIYLAR
1.Ummaviylar davrida xalifa bosh sudya hisoblangan.
2.Xalifa olim, faqihlardan qozilik lavozimiga tayinlagan.
1.Fuqarolik sudlari Jinoyat sudlaridan ajrab chiqadi.
2.Devonun-nasr-al mazolim
3.Favqulotda sud chaqirilgan

SUD TARKIBI

XALIFA
AVVONLAR VA MUAKKIL
FAQIHLAR
KOTIB
BOSH QOZI

XALIFANING VAKOLATLARI:

1.VILOYAT SUDLARINING HISOBOTLARINI TINGLAGAN.

3.SUDYALARNI ISHDAN OZOD ETGAN

2.SUDYALARNI LAVOZIMIGA TAYINLAGAN

4.AMIRLAR BILAN NIZOLARNI HAL ETGAN

SUD TIZIMIDA MANBALAR

Horun Ar-Rashid

Uning davrida davlatni islomiy bilimlar asosida qurish niyatida bo’lgan birinchi hukdor bo’lgan. Abu Xanifaning shogirdi Abu Yusuf bosh qozilikka tayinlaydi. Natijada “Kitob-al hiraj” asari sud tizimida qo’llanma sifatida foydalaniladi.

Abbosiylar davrida huquqiy boshqaruv quydagi inustutlardan iborat

Devon al qaza
Devon al mazolin
Devon al jariam
Devon al muhtasib

Devon al qaza tuzilishi

Kotib
Mufti
yuristlar
Qozi

Devon al mazolim (shikoyatlar bo’yicha sud)

1.Fuqarolik sud ishlari hal etish;
2.Qozilar va soliq ma’murlarining chiqargan qarorlari ustidan shikoyatlarni ko’rib chiqqan;
3.Sohubi al-mazalim boshqargan;
4.Keyinchalik ma’muriy turibunalar bilan raqobat olib borishganlar.

Devon al jaraim(jinoyat ishlari bo’yicha sud)

1.Jinoiy sud ishlari hal etish;
2.Davlat xizmatchilari,ta’sirli, yuqori martabali shaxslarning dosir etgan jinoyatlarini ham ko’rib chiqqqan;
3.Valiy-al jaraim boshqargan;
4.Javobgarlikka tortishda muftiylar bilan maslahatlashgan.

Devon al muhtasib (o’ziga xos sud)

1.Diniy va ahloq normalarini ijrosini nazoart qilgan;
2.Bozorlardagi firibgarliklarni fosh etgan, tosh-torozining to’g’riligini tekshirgan.
3.Muhtasib boshqargan;
4.Avvalo, Bog’dodda, so’ng boshqa joylarda joriy etilgan.

Shariat sudlari Osiyo mamlakatlarida ham ko’plab uchraydi

1928-yillargacha, ya’ni sovetlar buyrug’iga asosida shariat sudlari bekor qilinganguncha fuqarolik ishlari ushbu qozilik sudlarida ko’rib chiqilgan.

Qozilar quyidagi huquq sohasini bilishi lozim

1-tarmoq	2-tarmoq	3-tarmoq	4-tarmoq
Shaxsiy huquq ( ahval shaksiyya)	Qiyosiy islom huquqi	Islom hukumati va jinoyat huquqi	Islom iqtisodiyoti va biznesi

QOZIGA QO’YILADIGAN TALABLAR:

1
Shariat asosida bilim yurt bitirishi
25 yosh
Huquqiy bilim va texnik qobiliyat
2
3
4
Islomiy fazilatlarga ega bo’lishi

ISLOM SUDLARI MAVJUD:

MISR
JAZOIR
IROQ
INDONEZIYA

CASE STUDY

Islom mamlakatlaridan biri bo‘lgan Indoneziyada shariat sudlari mavjud bo’lgan. Shariat sudi qoidalari bo’yicha qozining yoshi aniq ko’rsatilmagan. Lekin, 1989-yil Indoneziya qonunlariga binoan, qozilik vakolati olish uchun 25 yosh etib belgiladi.Lekin, hech qanday ish stajisiz ishlash mumkin bo’lgan.

Diqqat savol: Shariat sudlarida qozilik maqomining vujudga kelishi bilan hozirgi kundagi sudyalik maqomi o’rtasidagi farqlarni asoslashga harakat qiling?

FOYDALANILGAN MANBALAR

1.Islom huquqi .A.Rahmonov, X.Yusupov,M.Qaratash. Darslik. TDYU,2021

2.Musulmon huquqi.A’zamjon Rahmonov maqolasi.

3.The training appointment and Supervision of Islamic Judges

4.The Independence of Judge a under Islamic law

5.Islamic law as a Source of Constitutional Law in Egypt

6.The Islamic Legal System in Malaysia

7.Google scholar

8.Arxiv.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!