Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti foydali qazilma konlarini qidirish

15 – AMALIY MASHG‘ULOT 
Texnik vositalarning ma’lumotlari asosida foydali qazilma tanalarini 
yer usti va ostida chegaralash 
 
Ishning maqsadi: Texnik vositalarning ma’lumotlari asosida foydali qazilma 
tanalarini yer usti va ostida chegaralash 
 
Nazariy qism: 
Foydali qazilma konlarini qidirish va razvedka qilish jarayonida asosiy e‟tibor 
qidirishning texnik vositalari va ulardan olinadigan ma‟lumotlarga qaratiladi. Bu 
ma‟lumotlarni to„plash, umumlashtirish asosida kelgusida foydali qazilmalarning 

---

- 
31
- 
zaxiralari hisoblanadi va konlarni kelajak istiqboli belgilanadi. 
Qidirishning texnik vositalari tog„ jinslarining azimut yo„nalishiga ko„ndalang 
ravishda yoki qidirilayotgan foydali qazilmalarning yuzasida ma‟lum bir 
tizimlashtirilgan to„rlar shaklida joylastiriladi. 
Texnik vositalar belgilangan vaqt mobaynida maxsus tashkil etilgan ishchi 
guruh tomonidan birin-ketin o„tib bo„linishi natijasida geologlar tomonidan 
hujjatlashtiriladi, ulardan namunalar olinadi va tog„ jinslarining chegaralari yer 
ustida va ostida belgilanib boriladi. 
Texnik vositalardan olingan namunalarga maydalash sexlarida ishlov beriladi, 
laborator tahlilga tayyorlanadi va ma‟lum muddatda tahlilga yuboriladi. Laborator 
tahlilidan o„tgan namunalar kameral sharoitda o„rganiladi, barcha natijalar 
umumlashtiruladi va foydali qazilma tanalari, uyumlari, qatlamlari chegaralanadi. 
Qatlamning haqiqiy qalinligini aniqlash formulalari. Qatlamning yotish 
burchagi bilan relyef yuzasi orasidagi munosabatlarga qarab qatlamning haqiqiy 
qalinligini aniqlashda bir qancha variantlar bo„lishi mumkin (15.1-rasm). Bu 
variantlarni ko„rib chiqishda qatlamning haqiqiy qalinligini (h), ko„rinarli 
qalinligini (l), yotish burchagini (

) va relyef yuzasining qiyalik burchagini (

) 
harflar bilan belgilab olamiz.