Использование ит потенциала для развития современного бизнеса

Ахборот ва маълумот тушунчаси

---

Axborotning hossalari
1.
Объективность
- xaqqoniylik
2.
Достоверность –
ishonchlilik
3.
Актуальность
- dolzarblik
4.
Точность
- aniqlilik
5.
Понятность
- tushunarlilik
6.
Полнота
-
toʼliqlilik

---

Axborot kontseptsiyasi
Аxborotning eng keng tarqalgan 3 ta kontseptsiyasi
mavjud. Bu kontseptsiyalar turli etakchi olimlar tomonidan
ilgari surilgan
bo’lib, ularning xar biri axborotga oʼziga xos
taʼriflar bergan.
6

---

Birinchi kontseptsiya
Birinchi kontseptsiya (Klod Shennon kontseptsiyasi), axborotni
tasvirlashning miqdoriy yondashuvi, axborotni noaniqliklar (entropiya)
oʼlchami orqali aniqlash. Аxborot miqdori u yoki bu xolatda undagi
noani
ыliklarga bogʼliq boʼladi. Xabarda kancha noaniqliklar(extimollik)
yuqori
boʼlsa, axborotning ishonchliligi shuncha kamayib boradi. Bu
yondashuv axborotning mazmuniy tomonini xisobga olmasada, aloqa
va xisoblash texnikasida
oʼta foydali boʼlib, axborotlarni oʼlchash va
xabarlarni optimal kodlashtirishga asos
boʼlib xizmat qiladi. Bundan
tashqari ushbu yondashuv axborotning yangilik, kutilmagan xabarlar
kabi muxim xossalarini sxematik tasvirlashga qulay xisoblanadi.
7

---

Ikkinchi kontseptsiya
Ikkinchi kontseptsiya
axborotni materiyaning xossasi sifatida qaraydi.Bu
kontseptsiyaning paydo
boʼlishi kibernetikaning rivojlanishi bilan bogʼliq
boʼlib, axborot inson va kurilmalar tomonidan qabul qilinadigan barcha
turdagi xabarlardan tarkib topgan degan tasdiqqa asoslangan
boʼladi.
Аkademik V.Glushkov tomonidan juda tushunarli tarzda bayon qilingan.
U shunday
taʼriflagan. Аxborot nafaqat qogʼozlarda yozilgan xarflar yoki
inson nutqidan iborat, balki kuyosh nuridan, sharshara shovqinidan,
oʼsimliklar shivirlashidan xam tashkil topgan boʼlishi mumkin". Аxborot
materiya xossasi sifatida tabiat va uning tarkibi, tartibi va turli tumanligi
xaqida tasavvurlarni paydo qiladi. U materiyasiz mavjud
boʼlmaydi.
Demak bor
boʼlgan, bundan keyin xam mavjud boʼladi, uni jamlash,
saqlash va qayta ishlash mumkin.
8

---

uchinchi kontseptsiya
Uchinchi
kontseptsiya
mantiqiy
semantik
yondashuvga
asoslangan
boʼlib, bunda axborot bilim sifatida qabul qilinadi, bilim
boʼlganda xam xamma bilimlar emas, balki boshqarishga, oʼz-oʼzini
boshqarishga muljallangan bilimlar qismi. Boshqacha aytganda
axborot
– bu xarakatdagi bilimlarning foydali qismidir.
9

---

Foydalanuvchi uchun axborotning muhim
xarakteristikalaridan (
koʼrsatgichlaridan) biri -uning
adekvatligi hisoblanadi.
Аxborotning adekvatligi - olingan axborot yordamida yaratilgan obraz
(qiyofa) ning real obʼekt, jarayon, hodisaga mosligining darajasi.
Maʼlumki, haqiqiy xayotda axborotning toʼla ravishda adekvat boʼlishiga
ishonish qiyin. Chunki, doimo qaysi bir darajadagi noaniqlik uchrab turadi.
Аxborotning adekvatligi darajasi masalani yechishida toʼgʼri yoʼl tanlashga
katta taʼsir qiladi.
10

---

Semantik (maʼnoli) adekvatlik
-
obʼektni
uning
obraziga
(qiyofasiga)
muvofiqlik darajasini aniqlaydi. Semantik nuqtai nazar axborotning maʼno va
mazmuni hisobga olinadi.
Sintaktik adekvatlik
- axborotning mazmuniga tegmagan holda, uning rasmiy-
tarkibiy xarakteristikalarini ifodalaydi. Sintaktik darajada axborot eltuvchi turi,
uzatish va qayta ishlash tezligi, ifodalash kodining oʼlchamlari, bu kodlarni
oʼzgartirish aniqliligi va ishonchliligi hisobga olinadi.
Pragmatik (foydalanuvchanlik) adekvatlik-
axborot bilan foydalanuvchi
oʼrtasidagi munosabatlar aks ettiriladi, Аxborotning pragmatik xususiyatlari
faqat
axborot
(obʼekt),
foydalanuvchi
va
boshqarish
maqsadlarining
umumiyligida namoyon boʼladi
11