Иқтисодий беқарорлик ва цикл назариялари режа

Цикл тўғрисидаги назариялар

Китчин цикли–заҳиралар цикли деб номланади. Молиявий ва товар заҳиралари ҳаракатида сотиш нархларини таҳлил қилиб қисқа тўлқинлар (2-4 йил) тадқиқ қилинади.
Жуглар цикли–(бизнес цикл, саноат цикли, ўртача цикл ва катта цикл деб ҳам номланади). Бу цикл Франция, Англия ва АҚШда фоиз ставкалари ва нархдаги тебранишларнинг асосий сабабларини таҳлили қилиш асосида саноат циклининг табиатини ўрганишга катта ҳисса қўшган К.Жуглар (1819-1905йй.) номи билан аталади.
Кузнес цикли–(«қурилиш цикли» деб ҳам номланади.) С.Кузнес миллий даромад, истеъмол сарфлари ва ишлаб чиқариш мақсадидаги ялпи инвестицияларда 20 йиллик даврда ўзаро боғлиқ тебранишлар мавжуд бўлишини аниқлайди.
Кондратьев цикли – («узоқ тўлқинлар» цикли деб ҳам номланади). Рус олими Н.Д Кондратьев Англия, Франция ва АҚШнинг 100-150 йилдаги ривожланишидаги макроиқтисодий кўрсаткичларнинг ўртача даражасини умумлаштириб бир қатор катта циклларни ажратиб кўрсатади.
I-цикл: 1787-1814 йй. кўтарилувчи ва 1814-1851йй. пасаювчи тўлқин
II-цикл: 1844-1851 йй. кўтарилувчи ва 1870-1896 йй.пасаювчи тўлқин
III-цикл: 1896-1920 йй. кўтарилувчи тўлқин.
Кондратьев циклининг давомийлиги ўртача 40-60 йилни ташкил қилади. Унинг асосий хусусияти техника тараққиёти ҳамда таркибий ўзгаришларни ўзида акс эттиришидир. Жумладан у биринчи катта циклнинг юксалиш фазасини Англиядаги саноат революцияси, иккинчисини - темир йўл транспортининг ривожланиши, учинчисини - электроэнергия, телефон ва радионинг кашф этилиши, тўртинчисини- автомобил саноатининг ривожланиши билан боғлайди.
Ҳозирги замон олимлари бешинчи – циклни электроника, генинженерлиги ва микропроцессорлар ривожланиши тақозо қилишини кўрсатади.

Иқтисодий цикл фазалари

Инқироз-Иқтисодий фаолликнинг кескин пасайиб кетишини англатади.
Турғунлик-Иқтисодий фаоллик ўзининг энг пастки даражасида турғун бўлиб қолади.
Жонланиш-Иқтисодий фаоллик турғунлик ҳолатидан чиқиб,
аста секин ўсиш тамойилига эга бўлади.
Юксалиш-Иқтисодий фаоллик инқироздан олдинги даражадан ҳам
юқорига кўтарилади.
юксалиш
инқироз
жонланиш
турғунлик
Иқтисодий
фаоллик
I-цикл II-цикл
Иқтисодий цикл
2- чизма. Иқтисодий цикл ва унинг фазалари