Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги. Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети


Download 208.47 Kb.
bet4/26
Sana22.06.2023
Hajmi208.47 Kb.
#1647051
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26
Bog'liq
Экспер психология (1)

1.4. Гипотеза ( фаннинг фарази )

Гипотеза- бу тасди=ланмаган ва исботланмаган, назариядан чи=увчи илмий фикр.


Фан методологиясида гипотезалар назарий ва эмпирик щолатлар каби экспериментал гипотезаларга ажратилади. Назарий гипотезалар ички нут=ий назариялар ва назарий билимлар асосида вужудга келади. Бу гипотезалар ща=ида Фейербенд нут=ни ажратади. Фан гипотезалари тугалланувчи, давом эттирилувчи щарактерга эга былиши керак.
Иккинчи тур гипотезалар экспериментал усуллар билан муаммоларни щал этувчи щолатлардир.
Экспериментал гипотезалар албатта назарияга асосланиши шарт эмас.
Инсоннинг фаоллиги унинг дунёсини муаммосиз былишини таъминлайди. Муаммолар рущий фаоллик билан щам бо\ли=. Атроф оламга кыра гипотезаларни 3 та турга ажратиш мумкин. Биринчи тури назарияларга ёки борли= моделларига асосланади ва уларни очиб беради. Иккинчи тури таълимий экспериментал гипотезалар, улар во=еа ва асослар орасидаги муносабатни ифода этади. Улар Фейербенднинг “ Щамма ытадиган” тамойиллари асосида шаклланади. Учинчи тури эмпирик гипотезалардир. Улар =андайдир модел ёки назариялар асосида ривожланади ва шаклланади. =адимги вариантда бундай гипотезалар Козьми Пруткованинг =арашларида ифода этилади: “ Бурнинга эътибор бер, у туклар билан =опланган “ экспериментдан кейин бундай фараз исботланган.
Исботланган гипотезаларни натижаларига кыра ажратиш мумкин:
А) щодиса
Б) щодисалар орасидаги ало=а
В) щодисалар орасидаги ало=анинг сабаблари.
Гипотезанинг А турини кыриб чи=амиз бунда битта одамда =анча рамзийлик борлиги ифода этилади. Гипотезанинг Б тури бунда бола интеллекти ва ота-оналарнинг бунга былган муносабати тушунтирилади. Гипотезанинг В турида сабаблар тушунтирилади.
Готтсданкер гипотезаларнинг =уйидаги экспериментал турларини ажратади:

      • Контр гипотеза асосий бетарафлик автоматик тарзда;

      • Контр экспериментал гипотезалар фа=ат лаборатория экспериментидан иборат.

      • Ани= экспериментал гипотеза – асосий сабаб ва лаборатория орасидаги ало=а.

      • Экспериментал максимал ( ёки минимал ) кырсаткичли гипотеза- муста=иллик ва номланишнинг максимал билишлари билан кырсатилади. Фа=атгина жуда кыплаб экспериментлар натижалари асосида исботланади.

      • Абсолют экспериментал гипотезалар кып характерли экспериментларда ытказилади.

      • Бир муносабатли экспериментал гипотезалар битта муста=ил ва муста=ил былмаган щолатлар орасидаги муносабатлар. Бу экспериментал гипотезани ытказиш учун битта муносабатга доимий эксперимент ытказилган былиши, иккинчиси эса унга назоратли щодиса былиши керак.

+ылловчилар гипотезаларни статистик ва фан турларини фар=лайдилар. Фан гипотезалари таклиф этилган муаммоларнинг =арорларидан шаклланган. Статистик гипотезалар математик статистика асосида шаклланади. Исталган фан гипотезаси статистик маълумотларни талаб этади. Щар бир сабаб =онуниятлари ало=аларини ёки во=еаларни исботлашда кыплаб тушунтиришлар келтириш керак. Гипотеза 2 та таркиб : асосий ва альтернативдан иборат. Статистик гипотезалар 2 та тушунчада =ылланилади: Н ( Фар=ланиш ща=идаги гипотеза ) ва Н ( Иш ща=идаги гипотеза ).
Экспериментал гипотеза эксперимент тузилмаси учун, статистик гипотезалар эса томонларнинг =айд этиш учун олинади. Улар ыз тузилмасига эга ва щар бири далилларга таянишади.
Битта экспериментни тушунтириш учун биргина эмас, балки бир нечта назариялар щисобга олинади.
Шубщасиз, статистик гипотезалар жуда зарур ва экспериментал гипотезаларни тылдирувчисидир. Экспериментал гипотезалар биринчи ыринда, статистик гипотезалар эса иккиламчидир.
Гипотезалар мавжуд назарий борли= билимлари: далиллар, =онун-=оидаларсиз эксперимент ытказа олмайдилар.
Назарияни экспериментда текшириб былмайди. Назарий хулосалар универсал щисобланади. Агар назариядан чи=адиган хулосалар эксперимент жараёнида тасди=ланмаса , назарий исботланмайди.
Эксперимент натижасини ифодаловчи хулосалар ассимметрикдир, яъни гипотеза инкор =илиниши мумкин былган, лекин щеч =ачон =атъиян =абул =илинмайди. Щар =андай гипотеза кейинги текширишларда ани=ланиб келади.

II.ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ПСИХОЛОГИЯ МЕТОДЛАРИ



Download 208.47 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling