Jadvallar munosabatlar

4. Tarmoqli ma’lumot modeli haqida tushincha bering. 
Agar munosabatdagi joriy element bir necha berilgan elementga ega bo`lsa, 
bunday bog`lanishlarni ierarxik strukturalar bilan tavsiflab bo`lmaydi. 
Bunday tuzilmalar tarmoqli graflar bilan tavsiflanadi. Tarmoqli strukturalarda 
element ixtiyoriy boshqa element bilan boglanishi mumkin. Ya’ni, tarmoqli bir necha 
kichkina ob’ektlardan to`plangan yirik ob’ekt deb qarash mumkin. 
Ushbu chizmada boglanishlarni tarmoqli modelda tasvirlanishi keltirilgan. 
Tarmokli MB turida ma’lumotlar bilan quyidagi ishlarni bajarish mumkin. 
- MB yozuvlarini qidirish 
- Yangi yozuvni yaratish 
- Joriy yozuvni olib tashlash 
- Joriy yozuvni tiklash 
- Yozuvni bog`lanishga qo`shish 
- Yozuvni boglanishdan olib tashlash 
- Bog`lanishlarni o`zgartirish 
5. Ierarxik (shajara) ma’lumot modeli haqida tushincha bering. 
Ierarxik modellarda yozuvlar daraxtsimon strukturali ko‘rinishda bo‘ladi. 
MBBTlardan ba’zi birlari faqat ierarxik tuzilishga ega bo‘lganlari bilan ishlatiladi. 
Bo`lim 
Xizmatchi 
Boshliq 

---

Ierarxik tuzilishli ma’lumotlar sodda yaratiladi. Bu ko‘pincha tadbiqlarda qulay, lekin 
ma’lumotlarni ko‘plari daraxtsimon strukturali bog‘lanish tabiatiga ega emas. 
Ierarxik modelda ma`lumotlar strukturasi daraxtsimon formada bo`ladi. Eng yuqori 
satxda bitta ob`yekt bo`lib u ildiz deb nomlanadi.Ushbu ob`yekt ikkinchi satx 
ob`yektlari bilan bog`lanadi. Ikkinchi satx ob`yektlari faqat uchinchi satx ob`yektlari 
bilan bog`lanadi 
 
6. Predmet sohani tavsiflash usullari haqida tushincha bering. 
Predmet sohasi deganda avtomatlashtirilgan boshqarishni tashkil qilish uchun 
o`rganilayotgan real muhitning ma’lum bir qismi tushiniladi. Masalan, korxona, zavod, 
oliy o`quv yurti va boshqalar.
Hozirgi kunda axborot tizimlarini loyihalash va predmet sohasini tavsiflash uchun 
ko`p usullar mavjud. Shulardan biri ER ya’ni mohiyat – aloqa usulidir. Bu model 1976 
yil Piter Chen tomonidan kiritilgan bo`lib, u o`ziga bir qator grafik diogrammalarni 
oluvchi bir necha har xil turdagi komponentlarni birlashtirgan. Piter Chen mohiyatlar 
to`plami va ular orasida bog`lanish sifatida relatsion ma’lumotlar strukturasini iteratsiya 
qilishni taklif qiladi. ER modelining asosiy komponentlari mohiyat, bog`lanish va 
atribut hisoblanadi. 
Predmet sohani mohiyat – aloqa usulida tavsiflaganda quyidagi bosqichlarda ish 
olib boriladi: 
1. Predmet sohaning obyektlari aniqlanadi. 
Obyekt1 
0.21 
0.22 
0.2i 
0.2n 
0.3.1.1 0.3.1.2
0.3.2.1 
0.3.i.1
0.3.i.2 
0.3.n.1 0.3.n.2 
0.4.1.1 
0.4.1.3 
0.4.1.2 
0.4.i.1 
0.4.i.2 
0.4.n.1 
0.4.n.2 
0.4.n.3 
1-sath 
2-sath 
3-sath 
4-sath 

---

2. Obyekt sohalari (atributlari) belgilanadi va uning kalit predmetlari aniqlanadi. Kalit 
predmetlari obyektni identifikatsiyalaydi. 
3. Obyektlar o`rtasida aloqa o`rnatiladi va ular sinflarga ajratiladi. 
4. Maxsus belgilar kiritilib, mohiyat – aloqa diogrammasi o`rnatiladi. Bu diogramma 
predmet sohasining infologik modeli grafik tasviri hisoblanadi.