Jahon arxivlari tarixi fanidan

1.2. FINLANDIYADA ARXIV BOSHQARUVI.
2.1.Arxiv direktorlari va ularning faoliyati

Direktorlar
Karl Avgust Bomansson, 1880-1883 yillarda davlat arxivchisi.
1880 yildan boshlab Milliy arxiv direktorlari davlat arxivchisi unvoniga ega boʻldilar. Bu 1992 yilda Bosh direktor etib o’zgartirildi, garchi Davlat arxivchisi unvoni hozirgi Bosh direktorga berilsa ham. 1949-1992 yillarda davlat arxivchilariga ham professor unvoni berildi.
Quyida Milliy arxivning Davlat arxivchilari (1880–1992) va Bosh direktorlari (1992-hozirgi) roʻyxati keltirilgan.
K. A. Bomansson (1880-1883)
Reynxold Xauzen (1883-1916)
Leo Harmaja (1917)
J. V. Ruut (1917-1926)
Kaarlo Blomstedt (1926-1949)
Yrjo Nurmio (1949–1967)
Martti Kerkkonen (1967-1970)
Tuomo Polvinen (1970–1974)
Toivo J. Paloposki (1974–1987)
Veikko Litzen (1987–1996)
Kari Tarkiainen (1996-2003)
Jussi Nuorteva (2003–2022)
Paivi Happonen (2022– )
Material
Hujjatlar³
Milliy arxivdagi eng qadimiy hujjat Shvetsiya qiroli Birgerning Kareliya ayollariga 1316-yil 1-oktabrda yozilgan himoya maktubi hisoblanadi. Oʻrta asrlardan boshlab arxivda 66 asl hujjat va 223 nusxa mavjud. Eng qadimgi uzluksiz hujjatlar turkumi vogt hisoblari (fin. Voudintilit) deb ataladigan to’plam bo’lib, mahalliy hokimiyatlarning hisob kitoblari bo’lib, ulardan eng qadimgisi 1530-yillarga tegishli.
Finlyandiya 13-19-asrlargacha Shvetsiya hukmronligi ostida qolganligi sababli Milliy arxiv kolleksiyalaridagi materiallarning aksariyati ikkinchi rasmiy til boʻlmish shved tilida yozilgan.
Arxivdagi materiallarning aksariyati davlat amaldorlariga tegishli bo‘lsa-da, unda siyosiy va ijtimoiy faollarning shaxsiy arxivlaridan olingan hujjatlar ham bor. Masalan, Finlyandiya prezidentlarining barcha arxivlari Milliy arxivda. Istisno faqat Martti Axtisaari va 1970 yilda o’z arxiviXaritalar XX asr boshlarida Suodenniemi tasvirlangan Senat xaritalar to’plamidan xarita.
Milliy arxivda saqlanayotgan xaritalarning aksariyati davlat amaldorlari tomonidan ishlab chiqarilgan yirik kolleksiyalarning bir qismidir. Eng qadimgi to’plamlar 17-asrga tegishli. Milliy arxivda fermer xo‘jaliklari, xarita yig‘uvchilar va boshqa shaxslar arxivlaridan olingan yagona xaritalar va xaritalar to‘plamlari ham mavjud. Eng katta yagona xaritalar to’plami Finlyandiya Milliy er tadqiqotining yangilangan arxivi bo’lib, unda 726 000 ta xarita (shu jumladan urbariy xaritalari) va 17-20-asrlarga tegishli boshqa hujjatlar mavjud.
Kirish
Asosan, Milliy arxivda saqlanadigan barcha materiallar ochiq va hamma uchun bepul. Biroq, ayrim materiallardan foydalanish qonun hujjatlari, donorlar bilan tuzilgan shartnomalar yoki hujjatlarning holati tufayli cheklangan.
Milliy arxivda mijozlar uchun bir nechta onlayn xizmatlar va ma’lumotlar bazalari mavjud.

Arkistojen Portti har xil turdagi hujjatlar va ularga qanday kirish mumkinligi haqida ma’lumotni o’z ichiga oladi.

Astia o’qish zallarida o’rganiladigan hujjatlarga buyurtma berish uchun ishlatiladi. Shuningdek, u hujjatlarni arxivning turli boʻlimlariga yetkazib berish uchun buyurtma berish, cheklangan hujjatlarga kirishni soʻrash va reproduksiyaga buyurtma berish uchun ham qoʻllaniladi. Vakka arxivlangan materiallarning ro’yxati va tavsifiga ega bo’lgan to’plam ma’lumotlar bazasi bo’lib, Mudofaa ma’muriyatining hujjatlari Aarre arxiv reestrida keltirilgan.ga asos solgan Urxo Kekkonendir.
Maʼlumotlar bazalaridan tashqari Milliy arxivda 2003 yilda tashkil etilgan raqamli arxiv ham mavjud. Unda asosan mualliflik huquqi va boshqa cheklovlardan xoli hujjatlar mavjud boʻlib, ularni koʻrish, yuklab olish va erkin foydalanish mumkin. 2018-yil may oyi holatiga ko‘ra, raqamli arxivlarga 69,2 milliondan ortiq fayl yuklangan.
Raqamli saqlash va foydalanish imkoniyati bo’yicha davom etayotgan sa’y-harakatlarga qaramay, to’plamlarning juda oz qismi raqamlashtirildi. Agar siz Finlyandiya Milliy arxividagi ma’lum yozuvlarga kirishni xohlasangiz, ular bilan bog’lanishingiz yoki ularning manzillariga shaxsan tashrif buyurishingiz kerak bo’lishi mumkin⁴.