Jahon dinlari. Xristianlik va buddizm

Xristianlik 1-asrning 2-yarmida Rim imperiyasining sharqiy qismida yashovchi yahudiylar oʻrtasida paydo boʻlgan. Ilk Xristianlik dastlab iudzmdan ajralib chiqqan. Sharq dinlariga xos ayrim tasavvurlar ham unda oʻz ifodasini topgan. Xristian jamoalarining ijtimoiy tarkibi vaqt o’tishi bilan ruhoniylar (klir) va oddiy jamoa aʼzolari (miryan)ga boʻlingan. Ayrim ayrim jamoalar oʻrtasidagi aloqalarning mustahkamlanishi yepiskop boshliq cherkovnyang tarkib topishiga olib keldi. Cherkov katta boylik toʻplab, siyosiy kuchga aylanib borgan. Dastlab xristianlarni taʼqib etgan Rim imperatorlari keyinchalik Xristianlik tarafdorlari boʻldilar. 4-asrda Xristianlik Rim imperiyasida mavjud ijtimoiy tuzum va uning tartiblarini himoya qiluvchi davlat diniga aylandi.

Rim imperiyasining garbiy va sharqiy qismidagi oʻziga xos tarixiy taraqqiyot Xristianlik cherkovini ikkiga: katolitsizm (imperiyaning gʻarbiy qismi) va pravoslaviyem (sharqiy qismi) boʻlinishiga olib keldifaoliyati kuchaydi.. Xristianlikningning bu boʻlinishi 1054 yilda rasman eʼtirof etilgan boʻlsada, biroq bu jarayon 13-asrning boshlarida tugallangan. 16-asrda Reformatsiya natijasida Yevropadagi kagor cherkovlar katolitsizmdan ajralib chiqib, X.ning uchinchi asosiy oqimi — protestantizm yuzaga keddi. Imperiyaning G’arbiy va Sharqiy qismlarida turlicha ijtimoiy tuzilish hamda davlat va cherkov o’rtasida turlicha o’zaro munosabatlar mavjud bo’lgan. Sharqiy xristianlik markazi Vizantiyada bo’lib, u kuchli markazlashgan hokimiyat sharoitida rivojlanadi. Shu tarzda ruhoniylar davlat hokimiyatini obro’sini tan olib uni qo’llab – quvvatlaydi.

Rim imperiyasining garbiy va sharqiy qismidagi oʻziga xos tarixiy taraqqiyot Xristianlik cherkovini ikkiga: katolitsizm (imperiyaning gʻarbiy qismi) va pravoslaviyem (sharqiy qismi) boʻlinishiga olib keldifaoliyati kuchaydi.. Xristianlikningning bu boʻlinishi 1054 yilda rasman eʼtirof etilgan boʻlsada, biroq bu jarayon 13-asrning boshlarida tugallangan. 16-asrda Reformatsiya natijasida Yevropadagi kagor cherkovlar katolitsizmdan ajralib chiqib, X.ning uchinchi asosiy oqimi — protestantizm yuzaga keddi. Imperiyaning G’arbiy va Sharqiy qismlarida turlicha ijtimoiy tuzilish hamda davlat va cherkov o’rtasida turlicha o’zaro munosabatlar mavjud bo’lgan. Sharqiy xristianlik markazi Vizantiyada bo’lib, u kuchli markazlashgan hokimiyat sharoitida rivojlanadi. Shu tarzda ruhoniylar davlat hokimiyatini obro’sini tan olib uni qo’llab – quvvatlaydi.