Jаhоn хo`jаligidа iqtisоdiy o`sish vа ijtimоiy rivоjlаnish

O`zbеkistоn Rеspublikаsinig jаhоn iqtisоdiyotigа intеgrаtsiyalаshuvidа
tаshqi sаvdоning tutgаn o`rni
0‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, ham siyosiy, ham iqtisodiy sohada ko‘pgina yutuqlarga erishdi. Respublikamizning jahon hamjamiyatida faol ishtirok etishi va 0‘zbekistonning milliy manfaatlariga mos keladigan ko‘p tomonlama siyosat yuritishi davlatimizning jahon xo‘jaligida tutgan o‘mini mustahkamlashning muhim shartidir. Endilikda 0‘zbekiston tashqi siyosat maydonida borgan sari munosib o‘rin egallamoqda. Biz qo‘ygan ko‘pgina amaliy qadamlar 0‘zbekistonning xalqaro hamjamiyatda uzoq muddat mobaynida yaratuvchilik faoliyati bilan shug‘ullanish istiqboliga mo‘ljallangandir. Boshqa davlatlar bilan bo‘ladigan iqtisodiy integratsiya davlatning har xil ehtiyojlarini qondirish va samaradorligini oshirishning muhim omili hisoblanadi va fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirishga, millatlar va elatlaming yaqinlashuviga, aholining turmush darajasini oshirishga yordam beradi. Har qanday davlat xoh kichik, hoh katta boisin, iqtisodiy integratsiyasiz rivojlanishi tez bormaydi. Buni ko‘pgina davlatlar o‘z tajribalarida isbotlashdi.
Iqtisodiyintegratsiyanirivojlantirishgaqaratilgan 0‘zbekistonRespublikasisiyosatihamiqtisodiyotiyuksakdarajadarivojlanishigaerishishgaqaratilgan. Iqtisodiyintegratsiyaiqtisodiyotgabevositaquyidaginatijalagaerishimkoniyatiniberadi: Tovarlar, kapitallar, xizmatlarerkinharakatqiladi; raqobatkuchayadi; ishlabchiqarishkuchlaririvojlanadi; ishlabchiqarishsamaradorligiortadi; sifatlivaarzontovarlarishlabchiqariladi; iste’molchilamingtalabiortibboradi; taklifqilinadigantovarlarnomenklaturasiko‘payadi; bozorlammgrivojlanganshakllaripaydoboiadivaumumiybozorlartashkilqilinadi; ishsizlikdarajasipasayadi; milliyiqtisodiyotdagifarqlaryo‘qolibboradi; yangikuchliumumiyiqtisodiyotshakllanadi; milliyiqtisodiyotrivojlanibboradi; engmuhimi, kishilarhayotifarovonligioshadivah. Bunatijalargaerishishuchun 0‘zbekistonRespublikasiMarkaziyOsiyo, MDHdavlatlari, rivojlanganvarivojlanayotgan, qolaversa, YevropaIttifoqidavlatlaribilanhamkorlikkaerishishgaharakatqilishikerak* 0‘zbekistondunyoxo4jaligitizimigakiribborarekan, uningxalqaroiqtisodiyaloqalariuzoqvayaqinxorijiymamlakatlaribilantaraqqiyyetmoqda. 0‘zbekistonningMDHvaIqtisodiyHamkorlikTashkilotikabiintegratsiyauyushmalaridaishtiroketishimamlakatimizningdunyomiqyosidagiobro'-e’tiboriniyanadaorttiradi. 0 ‘zbekiston Respublikasi a’zo boiib kirgan eng muhim birlashmalardan biri - Mustaqil Davlatlar hamdo‘stligi (MDH) bolib, u 1991 -yil dekabrda tuzilgan. Hozir MDH ga Ozarbayjon Respublikasi, Armaniston Respublikasi, Belarus Respublikasi, Qozogiston Respublikasi, Tojikiston Respublikasi, Qirgiziston Respublikasi, Moldova Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Turkmaniston Respublikasi, 0‘zbekiston Respublikasi va Ukraina kiradi. 0‘zbekiston sobiq Ittifoq respublikalari bilan aloqalarga katta ahamiyat berib, awalboshdanoq Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligini tuzish g‘oyasini qo‘llab-quvatladi. Bunday hamkorlikka hamndo'stlik mamlakatlarining hududiy yaqinligi va iqtisodiy jihatdan bog‘langanligi emas, balki chuqur tarixiy, madaniy va ma’naviy alokalar, katta tarixiy davr mobaynida xalqlarimizning taqdiri mushtarakligi ham asos bo‘lmoqda. 0‘zbekistonning MDH mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorligi mexanizmini takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari iqtisodiy erkinlashtirish, uni bozor tamoyillariga izchillik bilan o‘tkazish, xo‘jalik tuzilmasini qayta qurishdan iborat umumiy yo‘l bilan belgilanadi. MDH davlatlari 0‘zbekistonning asosiy savdo iqtisodiy hamkorlaridan biri hisoblanadi. Ulaming hissasiga respublika tashqi savdo umumiy hajmining 30% dan ortig‘i to‘g‘ri keladi. 0 ‘zbekiston va MDH mamlakatlari mol ayirboshlash dinamikasi tenglik va o‘zaro foydali tamoyillarga asoslangan, savdo-iqtisodiy munosabatlarning izchil rivojlanayotganligidan dalolat beradi. 2000-2007-yillar davomida 0‘zbekiston bilan yirik savdo aloqalarini olib bomvchi davlatlar Rossiya, Qozog‘iston, Ukraina hisoblanadilar. Mustaqil Davlatlar hamdo‘stligi mamlakatlari bilan iqtisodiy munosabatlarning shakli va tarkibi tubdan o‘zgarib bormoqda. O'zbekistonning mavqei tobora mustag‘kamlanmoqda. MDHdagi ko‘pgina mamlakatlar bilan savdo-to‘lov sohasida 0 ‘zbekiston ijobiy saldoga egadir. Rossiya 0 ‘zbekistonning eng muhim savdo hamkori hisoblanadi. 0‘zbekiston Respublikasidan asosan paxta tolasi, oziq-ovqat, mashina va uskunalar, yonilg‘i mahsulotlari, kimyo mahsulotlari eksport qilinadi. Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan hamkorlik qilish mintaqaning rivojlanishi va davlatlar iqtisodi uchun muhim ahamiyatga ega. 0‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A. Karimov integratsiya haqida gapirar ekan, manfaatlar birikuvining xilma-xil mexanizmlari va shakllari hamda integratsiya turlari mavjudligiga asoslanadi. «Biz integratsiya jarayonlari va bozor islohatlarini rivojlantirishga, Markaziy Osiyo mintaqasida umumiy bozomi shakllantirishga alohida ahamiyat beramiz. 229 Faqat o‘zining tor milliy qobig‘ida qolib ketmagan bozorgina xorijiy investitsiyalaming katta oqimini jalb qilib, mintaqa mamlakatlarining barqaror rivojlanishi va farovonligini ta’minlay oladi».
0‘zbekistonningmavqeimintaqadaahamiyatlibo‘lishigaqaramay, birqanchageografik-siyosiyomillarmamlakatningstrategikimkoniyatlarinicheklabqo‘yadi. Mamlakat qolgan Markaziy Osiyo davlatlarining barchasi singari dengizga chiqish yo‘liga ega bo‘lmaygina qolmay, balki jahon transport kommunikatsiyalariga erkin kira olmaydigan davlatlar bilan qurshab olingan. Ammo shular bilan bir qatorda suv resurslarining cheklanganligi, Farg‘ona vodiysida aholining zichligi, qishloq xo‘jaligida band bo‘lgan aholi salmog‘i katta ekanligi respublikamizda integratsiya jarayonlarini rivojlantirishni to‘xtatmaydi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. The World Bank: World Development Indicators. http: //data.worldbank.org/indicator

2 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасининг ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича ҳаракатлар стратегияси - http://strategy.regulation.gov.uz/uz/document/2
3. Бауэрсокс Д. Логистика. Интегрированная цепь поставок. — М.: илимБизнес, 2001.
4. Носов А.Л. Региональная логистика. — М.: Альфа-Пресс, 2007.
5. Резер, С. М. Логистика. Словарь терминов [Текст] / С. М. Резер, А. Н. Родников. – М.: ВИНИТИ РАН, 2007. – 412 с.
6. Ўртача ва узоқ муддатли истиқболда иқтисодий ислоҳотлар нуқтаи назаридан Ўзбекистонда транспорт сектори ва транзит: муаммолар ва ечимлар, 2016.
7. Мычка С.Ю. Направления развития логистической оптимизации деятельности предприятий АПК Агропродовольственная экономика. – 2015. – №
8. – С. 18-21. 8. Миротина Л.Б. Транспортная логистика.- М.: Издателство ―Экзамен‖, 2016-512 с.
9. Wells S.S., Hutchinson B.G. (1996) Impact of commuter-rail services in Toronto region. Journal of transportation engineering.
10 . Ballou, R. H. Business Logistics/Supply Chain Management: Planning, Organizing, and Controlling the Supply Chain / R. H. Ballou. – Pearson/Prentice Hall, 2015. – 789 p
11. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: “O‘zbekiston ” NMIU, 2017. – 488 b.

12. 
    Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. – Toshkent: “O‘zbekiston ” NMIU, 2017. – 104 b.
    
13. 
    Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: “O‘zbekiston ” NMIU, 2017. – 56 b.
    
14. 
    Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: “O‘zbekiston ” NMIU, 2017. – 48 b.