Jahon ijtimoiy fanlar xabarnomasi (wbss) Onlayn manzilda mavjud

Jahon ijtimoiy fanlar xabarnomasi (WBSS) Onlayn manzilda mavjud: https://www.scholarexpress.net

jild. 24 iyul, 2023 yil

ISSN: 2749-361X

professional soha. Kasbiy kompetensiyalarni shakllantirish orqali talaba bilim va vaziyat o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash va yuzaga keladigan muammolarni adekvat hal qilish qobiliyatiga ega bo'ladi[6].
Ta'lim natijasi sifatida kompetentsiyaning xarakterli xususiyati quyidagilardan iborat: - yaxlit ta'lim natijasi; - faoliyat shaklida namoyon bo'ladi; - boshqa kompetentsiyalar bilan birgalikda shakllansa, buning natijasida kasbiy kompetensiya shakllanadi; -harakat sifatida kompetentsiya o'z-o'zidan shakllanmaydi, balki ongli ravishda shakllanadi va ko'p marta takrorlanadi,
kasbiy tajribani shakllantiradi[4].
Talabalarda shaxsiy va intellektual fazilatlarni shakllantirish uchun o'qituvchilar quyidagilarni amalga oshirishlari kerak: har bir o‘quvchini alohida, o‘ziga xos shaxs sifatida ko‘ra olish; - o'quvchini hurmat qilish; - o'quvchining ruhiy holatini to'g'ri baholay olish; - talabaning istak va qiziqishlarini hisobga olish; - har bir o‘quvchiga nisbatan bag‘rikenglik munosabati; - talabaning kuchi, salohiyati va intilishlariga ishonch; - har bir o‘quvchi uchun qulay o‘quv muhitini yaratish; -
talabalarning mustaqil yoki kichik guruhlarda ishlash imkoniyatini yaratish[15]; - o‘quvchilarni o‘z faoliyatini mustaqil nazorat qilishga o‘rgatish, ularning faoliyati samaradorligini aniqlash, muvaffaqiyat omillari va xatolar oqibatlarini tahlil qilish; - o‘quv jarayonida hech bir o‘quvchiga bosim o‘tkazmaslik; - alohida o‘quvchilarning kamchiliklarini bo‘rttirib ko‘rsatmaslik; -ta’lim jarayonida o‘quvchining bilimni o‘zlashtira olmasligi, nomaqbul xatti-harakatlari qayd etilsa, qat’iy xulosa chiqarmasdan, buning sabablarini aniqlash; -
aniqlangan sabablarga ko‘ra o‘quvchining sha’ni va g‘ururiga ziyon yetkazmasdan, o‘quvchining bilimni o‘zlashtira
o lmasligi, nomaqbul xatti-harakatlari kabi holatlarni bartaraf etish; -ta’lim jarayonida har bir o‘quvchi uchun “muvaffaqiyat muhiti”ni yarata olish; - har bir o'quvchining o'rganishi va muvaffaqiyat qozonishiga yordam berish; - o‘quvchining qobiliyatini rivojlantirish, uning shaxs sifatida shakllanishiga yordam berish. Bularning barchasi oliy ta’lim muassasalarida faoliyat yurituvchi pedagoglar orqali amalga oshiriladi[7]. Talabalarning samarali o'quv yutuqlariga erishish uchun ko'nikmalarga ega bo'lishlari , uchun o'qituvchilar, guruh , rahbarlari va fan o'qituvchilari ularni qo'llab-quvvatlashlari va ularga rahbarlik qilishlari kerak. o'qitish va kasbiy bilimlarni egallash uchun qo'shimcha sharoitlar yaratilishi kerak. Axborot makonida ishlayotgan talaba uchun ishonchli manbalarni aniqlash zarur, chunki keyingi rejalarni amalga oshirish ham shunga bog'liq bo'ladi[18]. Vakolatlilik yondashuvi iqtisodiy va ijtimoiy ehtiyojlarga javob beradigan kadrlar tayyorlash sifatiga erishishga qaratilgan bo'lib, u o'rtasida muvozanatni yaratadi.
mehnat bozoridagi talab va shaxsning professional realizatsiyasi. Oliy ta'limning butun mohiyati talabalarning ijtimoiy tajriba va o'z tajribasidan foydalangan holda turli faoliyat turlari va sohalaridagi muammolarni mustaqil hal qilish qobiliyatini rivojlantirishdan iborat[8].
Talabalarda kompetensiyalarning shakllanishi quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi: ob'ekt o'quvchining har tomonlama rivojlangan shaxsi; samaradorlik nuqtai nazaridan o'qitishning eng samarali usullari interfaol (munozaralar, o'yinlar, treninglar, loyihalar); asboblar - barcha zamonaviy ta'lim va tarbiya vositalari; natija - shakllangan kasbiy kompetensiyalar[19]. Bu jarayon quyidagi shartlar bajarilsa samaraliroq bo'ladi: o'qishga ijobiy munosabat (motivatsiya)ni shakllantirish; interaktiv o'zaro ta'sir usullari va shakllaridan foydalanish; fanlararo mazmunning yaxlitligini va har tomonlama o‘quv-uslubiy ta’minlanishini ta’minlash[16].
Talabalarning oliy ta’lim muassasalaridagi amaliyoti ularning kasbiy tayyorgarligida muhim o‘rin tutadi. Talabalar egallagan bilim va ko'nikmalar hajmini nazariyadan haqiqiy kasbiy faoliyatga o'tkazishning samarali mexanizmi hisoblanadi[20]. Amaliyot talabalarga
nazariy bilimlarni egallashga va tanlangan mutaxassislik bo‘yicha muhim kasbiy sifatlarni aniqlashga yordam beradi[9].