Jahon muzeylarinig shakillanishi

Jahon muzeylarinig shakillanishi.
Reja:

1. 
   Jahon muzeylarinig shakillanishi.
   
2. 
   Dunyoning eng mashhur va qadimiy besh muzeyi.
   
3. 
   Muzeylar tarixi.
   

Jahon muzeylarining shakillanishi jahon bo'ylab o'zaro farqliliklarga ega bo'lishi mumkin, ammo bir qancha umumiy xususiyatlar va o'zgarishlar mavjud. Quyidagi ko'rinishda jahon muzeylarining shakillanishi haqida umumiy tasvirlashni taklif qilaman:

1. 
   Tarixiy muhim ob'ektlar: Jahon muzeylarida tarixiy muhim ob'ektlar o'zining asosiy qismi bo'lib hisoblanadi. Bu ob'ektlar, tarixiy davrlardan qolgan qimor, arxeologik topilmalar, qadimgi texnika, tarixiy zamonlardagi buyuk shaxslar va boshqalar kabi ob'ektlardan iborat bo'lishi mumkin.
   
2. 
   San'at va madaniyat: Muzeylar, ijodiy san'at, madaniyat va estetik tajribalarni saqlash va ko'rsatish uchun muhim markazlardir. Jahon muzeylarida rasm, heykellik, skulptura, asarlar, qalam qoshma, tarqatish, musiqi va boshqa san'atning tarixiy va zamonaviy namunalari o'rin oladi.
   
3. 
   Mamlakatning asosiy muzeylari: Mamlakatlarda milliy tarix, madaniyat va identifikatsiyani saqlash maqsadida asosiy muzeylar tashkil etiladi. Bu muzeylar mamlakatning mustaqil rivojlanish tarixini, qahramonliklarini, milliy g'oya va erk tarixini yoritishga xizmat qiladi.
   
4. 
   Xalqaro muzeylar: Xalqaro ta'rifda tanilgan muzeylar, dunyodagi tarixiy ob'ektlar, uning davlatlararo aloqalari va umumiy tarixiy-kulturologik mavzular bilan bog'liq bo'lishi bilan ajralib turadi. Ular jahon bo'ylab tanilgan, xalqaro tanlovlar va tashkil etishlar yordamida ahamiyatga ega bo'lishi mumkin.¹
   
5. 
   Interaktivlik va texnologiyalar: Bugungi kunda muzeylar o'zlarini yangilab borish va ob'ektlarni qo'llab-quvvatlash uchun interaktivlik va texnologiyalardan foydalanishga qaratilgan. Bu tarz texnologiyalar, virtual realitet, interaktiv ekranlar, audio va video qo'llab-quvvatlovlar, mobil ilovalar va boshqa texnik vositalar orqali ta'lim, o'rgatish va qiziqishlarni oshirishga yordam beradi.
   
6. 
   Tematik muzeylar: Jahon muzeylaridan ba'zi boshqa turlar ham mavjud. Bu, mahsulotlar, tabiiy ob'ektlar, ilmiy sohasi, din, harbiy qurilishlar, mehnat asarlari, texnikaviy tarix, texnologiya va boshqalar kabi mavzular bo'yicha specializatsiyalangan muzeylardir.
   
7. 
   Muzeylarning o'zaro aloqasi: Jahon muzeylarining o'zaro aloqasi, tarixiy ma'lumotlarni almashtirish, ob'ektlar almashinuvi, ta'lim va tadqiqot mavzularida hamkorlik qilish, tarixiy materiallarni almashish va markaziy ta'lim vositalarini almashish, tarixiy ob'ektlar almashinuvi va sifatli boshqarish muammolari kabi jihatlar orqali o'zgarishi mumkin.²
   

Bu muammolar, tarixiy ob'ektlar, san'at asarlari va texnikalarini saqlash, o'rgatish va ta'lim berish, dunyodagi tarixiy va madaniy bog'lanishlarni o'rnatish va shakllantirishda jahon muzeylarining muhim ahamiyatga ega bo'lishini ta'kidlaydi.
Muzeylar tabiiyki, madaniy merosning ajralmas qismidir. Sayohatchilar qay o‘lkaga borar ekan, eng avvalo ularning muzeylarini tomosha qiladilar va shu orqali mamlakat tarixi, madaniyati, san’ati va adabiyoti bilan yaqindan tanishishadi. Quyida dunyo tan olgan eng ko‘hna besh muzey haqda ma’lumot beramiz.
Uffitsi muzeyi. Italiya (1575)
Ushbu muzey Yevropa san’atini o‘zida aks ettiruvchi eng muhim va yirik inshootlardan biri sanaladi. Muzey Florensiyadagi saroyda joylashgan bo‘lib, u 1560-1581 yillarda qurilgan. Uffitsi tarixi 1559 yillarga borib taqaladi, Florensiya qiroli Kozimo I qasrda shaharning ko‘zga ko‘ringan ustalarini yiqqan. Kelasi yildan boshlab Jorjio Vazari ismli hunarmand ishga kirishgan. Biroq 1974 yilda Vazari vafot etadi, ishni uning jiyani Bernardo Buontalenti davom ettiradi. Yil o‘tib galereya bitkaziladi, unda oilaviy yig‘ilishlar o‘tkaziladi. Keyinchalik muzeyga aylantiriladi.
Britan muzeyi. Buyuk Britaniya (1753)
O‘z davrida bu tarixiy-arxeologik bino jahonning eng katta muzeyi hisoblangan. Avvaliga muzeyda faqat Qadimgi Rim va Qadimgi Yunonistonga oid tarixiy ashyolar joylashtirilishi ko‘zda tutilgandi. Lekin ular qatoriga turli san’at buyumlari va arxeologik topilmalar ham qo‘shiladi. Ular Londonga Britaniya imperiyasining turli kolonnalaridan olib kelingan, shu tariqa muzey noyob surat, medal, kitob, tanga kabi buyumlarga to‘lib borgan.