Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
Download 4.25 Mb. Pdf ko'rish
|
Bank ishi (2)
|
3- §. Overdraft bo„yicha kreditlash Overdraft – bu bank tomonidan mijozlarini tezkor yoki operativ kreditlash shakllaridan biri b o‗lib, mijozning hisob varag‗ida pul mabla g‗lari mavjud bo‗lmaganda beriladi. Overdraft krediti bank bilan 438 doimiy munosabatda b o‗lgan bank va boshqa xo‗jaliklar oldidagi majburiyatlarini o‗z vaqtida bajaruvchi moliyaviy jihatdan barqaror b o‗lgan xo‗jaliklarga berilishi mumkin Overdraft kreditini berishda bank mijoz uchun alohida overdraft hisob vara g‗ini ochadi Bu hisob vara g‗i kredit shartnomasi asosida ochiladi. Bugungi kunda overdraft krediti davr talabidan kelib chiqib dunyo davlatlarida keng q o‗llanilmoqda. Kreditning bu turi, ayniqsa, kichik biznes, xususiy tadbirkorlik subyektlari uchun muhim b o‗lgan kreditlardan hisoblanadi. Bu kredit turida bank mijozning hisob yoki joriy vara g‗ida to‗lovlarni amalga oshirishga pul mabla g‗lari yetarli bo‗lmagan holda ushbu t o‗lovlarni to‗lash uchun ajratadi. Overdraft krediti belgilangan limit miqdorida tovar-moddiy qiymatliklari uchun hisob-kitob hujjatlarini bajarilgan ishlar va k o‗rsatilgan xizmatlar haqini va boshqalarni to‗lashga yo‗naltiriladi Banklarning kredit siyosati bir xil b o‗lmaganligi bois, ular tomonidan overdraft kreditlarini berishning ham turli shartlari mavjud. Overdraft kreditning ijobiy tomoni shundaki, bu kredit bankning ijobiy kredit tarixiga va mazkur bankda hisob vara g‗iga ega bo‗lgan mijozlarga beriladi hamda mijozning pul mabla g‗lari bo‗lmagan holda ham ushbu kredit hisobidan t o‗lovlarni amalga oshirish, soliqlarni, o‗z bankidan olgan kreditlar b o‗yicha foizlarni to‗lashi (ba‘zi banklarda bunga ruxsat berilmaydi) mumkin. Faqat bu kredit mijozning boshqa banklardan olgan kreditlarini t o‗lashga yo‗naltirilishiga yo‗l qo‗yilmaydi. Overdraft krediti bankning o‗z mijoziga, bank kreditlari va ular b o‗yicha foizlarni to‗lashda qarzi bo‗lmagan, muddati kechiktirilgan qarzlari mavjud b o‗lmagan, kartoteka va sud jarayonlarida krediti b o‗lmagan, ishlab chiqarish va realizatsiya jarayonlari mavsum bilan bo g‗liq bo‗lmagan, hisob varag‗iga doimiy pul mablag‗lari tushib turadigan kreditga layoqatli b o‗lgan mijozlarga beriladi. Qisqa muddatli kreditlash bilan overdraftning quyidagi asosiy farqlariga e‘tibor berish lozim. Birinchidan, kredit hisob varag‗idagi mabla g‗ yetishmovchiligini qoplash uchun mijoz bilan kredit shartnomasida limit, miqdor, foiz stavkasi, muddati kelishilgan holda, ta‘minotsiz beriladi hamda hisob-kassa xizmatini ko‗rsatishga oid shartnoma b o‗yicha muvofiqlashtirilib boriladi. Ikkinchidan, kreditning maqsadliligi k o‗zda tutilmaydi, chunki bu kredit loyihalarni moliyalashtirish, aylanma mabla g‗larni to‗ldirish uchun emas, balki mabla g‗lar kelib tushishi va sarflanishi o‗rtasidagi mablag‗ yetishmovchiligi b o‗yicha qisqa muddatli farqni qoplash uchun beriladi. 443 summasi) garovga q o‗yilayotgan qimmatli qog‗ozlarning Markaziy bank belgilagan tuzatish koeffitsiyentiga t o‗g‗irlangan bozor narxidan oshmasligi lozim. Bunda kreditlar b o‗yicha foizlar faqat kreditdan foydalanilgan davr uchun hisoblanadi. Lombard kreditini muddatidan oldin t o‗liq yoki qisman to‗lov topshiriqnomasi asosida qaytarishi mumkin. Agarda bank lombard kreditini qaytarishga doir o‗z majburiyatlarini lozim darajada bajarmasa, qonun hujjatlariga muvofiq garovga olingan davlat qimmatli qo g‗ozlarini sotishdan tushgan tushum hisobiga qondiriladi. Agarda qimmatli qo g‗ozlarni sotishdan olingan summa Markaziy bankning lombard krediti b o‗yicha talablari hajmidan oshsa, ushbu summa qoldi g‗i Markaziy bank talablari qondirilganidan so‗ng, davlat qimmatli qo g‗ozlari sotilgan kundan keyingi ish kunida qarzdor bankning vakillik hisob vara g‗iga o‗tkazilishi lozim. Agarda davlat qimmatli qo g‗ozlarini sotishdan olingan summa Markaziy bankning lombard krediti b o‗yicha barcha talablarini qondirishga yetarli b o‗lmasa, ko‗rsatilgan qarzni qoplash debet memorial orderiga asosan qarzdor bankning vakillik hisob vara g‗idan undirib olinadi. Markaziy bankka lombard kreditiga doir qarzlarni qaytarish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi. Bunda birinchi navbatda, Markaziy bankning garovga olingan davlat qimmatli qo g‗ozlarini sotish bilan bog‗liq xarajatlari qoplanadi, s o‗ngra hisoblangan foizlar summalari, asosiy qarz summasi va eng oxirida tegishli jarima summasi undirib olinadi. Markaziy bank qarzdor bankdan uning garovga q o‗yilgan davlat qimmatli qo g‗ozlarini kelishilgan narxda sotib olish huquqiga ega. Download 4.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|