Jahondagi ko‘p mamlakatlarning taraqqiyot darajasi mеzonlaridan biri- bu

1.5. Berilgan sanoq sistemasidan o`nli sonoq sistemasiga
o`tkazish.
Turli sanoq sistemalaridagi sonlarni o`nlik sanoq sistemasiga o`tkazishda
quyida keltirilgan asosan bajalari bo`yicha yoyish fo`rmulasidan foydalanamiz:
N=akqk + ak-1qk-1 +ak-2qk-2 +…+a1q1+a0q0 +a-1q-1 +a-2q-2 +…,
bu erda
ak, ak-1, …,a0 berilgan sonning butun qismi koeffitsientlari ;
q – sanoq sistemasi asosi ;
a
-1,a-2, …-soning kasir qismi.
1-misol. Ikklik saniq sistemasidagi 101110 sonini o`nlik sanoq sistemasiga
o`tkazish.
Yechish. Yuqorida keltirilgan formulaga muvofiq a0 = 0, a1=1, a2=1, a3=1, a4=0,
a5=1 ga va q=2 ga teng.
Demak,
1011102=1*25 +0*24 +1*23 +1*22 +1*21 +0*20=32+0+8+4+2=4610
Yoki
1011102=25 + 23 + 22 + 21 = 4610
2-misol.o`noltilik sanoq sistemasidagi A3,1C sonini o`nlik sanoq sistemasiga
o`tkazish .
Yechish.
A3,1C16 = 10*161 +3*160 +1*16-1 +12*16-2 = 160 + 3 + 0,0625 + 0,046875=
= 163,10937510
O`nlik sanoq sistemasidagi sonlarni boshqa sanoq sistemamasiga o`tkazish uchu