Жаћон иќтисодиёти ва дипломатия университети

1996 yilda Rossiya va MDHning boshqa mamlakatlaridan ketgan muhojirlarning 
malakaviy tarkibi (1000 kishi)
3
 
Soha xodimlari 
Rossiya 
MDH 
1 2 
3 
4 
5 
Ming kishi
% 
Ming kishi
% 
Hammasi bo‘lib, shu jumladan 
19,7 
100,0 
68,8 
100,0 
Mutaxassislar va boshqaruv xodimlari 
3,0 
15,2 
6,9 
10,0 
Savdo xodimlari 
0,2 
1,0 
0,7 
1,0 
Ma’muriy-yordamchi xodimlar
0,4 
2,03 
1,0 
1,5 
Xizmat ko‘rsatish sohasi xodimlari 
0,9 
4,6 
2,8 
4,1 
Qishloq xo‘jaligi xodimlari 
0,02 
0,1 
0,06 
0,09 
Malakali ishchilar 
0,3 
1,52 
1,0 
1,5 
Yarim malakali va malakasiz ishchilar 
0,8 
4,1 
3,1 
4,5 
Quruvchilar 1,1 
5,6 
3,3 
4,8 
Talabalar va maktab o‘quvchilari 
7,2 
36,5 
18,6 
27,0 
Nafaqadagilar va ishsizlar 
3,9 
19,8 
17,1 
24,9 
Xalqaro mehnat migratsiyasining asosiy markazlari 
 
Xalqaro ishchi kuchi harakati qaysi geografik yo‘nalishlarda ko‘proq?
Eng yirik an’anaviy markazlardan - G‘arbiy Yevropaning ahamiyati urushdan keyingi 
davrda ortib ketdi. 70-yillarning o‘rtalariga kelib, G‘arbiy Yevropa bozorlariga ishchi kuchi 
xalqaro migratsiyasi hajmi eng yuqori darajaga yetdi. 1973-74 yillarda Xalqaro Mehnat 
Tashkilotining ma’lumotiga ko‘ra, bu yerda 12 mln chet ellik ishchi ishlagan. Chet ellik 
aholining soni (oila a’zolarini ham qo‘shib hisoblaganda) 20 mln dan oshiq kishiga yetdi 
(yashirincha kelganlar bunga kirmaydi). 70-yillar oxiridan mintaqa mamlakatlarida migratsiya 
siyosatining o‘zgarishi 1974-75 yillardagi iqtisodiy inqiroz tufayli Yevropaga migratsiya 
harakati ko‘lami kamaydi.
Keyingi un yilliklarda juda qudratli migratsion oqim AQSH tomon yo‘l oldi. 70-yillarda 
bu mamlakatga faqat qonuniy yo‘llar bilan (legal) kelganlar soni 4,5 mln kishiga yetdi Bu o‘sha 
davr mobaynida aholi soni ko‘payishining 20 foizini tashkil etdi (bu 60-yillardagiga qaraganda 
1/3 barobar ko‘pdir).
3
Супян В.Б. Российская эмиграция в США (социально-статистический портрет) ж. США. Экономика, 
Политика, Идеология. М., 1998, №3, 118-120-betlar. 

---

80-yillarda mamlakat aholisi ko‘payishining 1/3 qismi (34%) muhojirlar ulushiga to‘g‘ri 
keldi yoki salkam 8 mln kishini tashkil qildi, shu jumladan, 6 mln. kishi qonuniy yo‘llar bilan, 2 
mln kishi yashirincha kelgan (aholining umumiy o‘sishi ushbu davrda taxminan 22 mln ni tashkil 
qilgan).
90-yillar o‘rtalarida AQSHda 11 mln dan ortiq muhojirlar yashadi. Yuqorida ko‘rsatib 
o‘tilgan yillarda muhojirlar geografiyasi ancha o‘zgardi. Agar 60-yillarda Kanada va G‘arbiy 
Yevropa yangi ishchi kuchlarining asosiy manbai bo‘lgan bo‘lsa (79%), 70 va 80-yillarda 
Lotin Amerikasi va Osiyo oldinga chiqib oldi. 90-yillarda bu mintaqalardan kelganlar ulushi 
84% ni tashkil etdi. 1995 yilda AQSHga kelgan 720 ming kishining 267,9 mingini (37%dan 
ko‘prog‘ini) Osiyo mamlakatlaridan kelganlar tashkil qildi. Shu jumladan, Filippindan 50 ming, 
Vyetnamdan 41,7 ming, Xitoydan 35,5 ming, Hindistondan 34,7 ming kishi kelgandi. Yevropa 
mamlakatlaridan 128 ming (17,8%). Shimoliy Amerikadan 102,9 ming kishi (14,3%), Karib 
havzasidan 96,8 ming kishi (13,4%), Meksikadan 89,9 ming kishi (12,5%), Markaziy 
Amerikadan 77,4 ming (10,8%) kelgandi. 
4-jadval