Jihozlar va loyihalash asoslari

MATNLI HUJJATLARNI RASM IYLASHTIRISH QOIDALARI

Bakalavr va magistrlarning bitiruv malaka ishlarining tushuntirish yozuvi GOST 2.105-91 talablari asosida rasmiylashtiriladi. Ilmiy-tadqiqot turidagi ishlar GOST 7.32-91 talablari asosida rasmiylashtiriladi.

Bitiruv malaka ishining rasmiylashtirilishi albatta nazoratchi ko'rigidan o‘tishi shart.
Matnli hujjatlar A4 formatdagi standart oq qog£oz varaghning bir tomoniga yoziladi. Tushuntirish yozuvida qog‘ozning chetida ramkalar qilish tavsiya etiladi.
Matnli hujjatlarni quyidagicha rasmiylashtirish mumkin: qo‘lyozma shaklida (chiroyli yozuvda, standart, qora shriftda); mashihka yozuvida yoki komputerning printerida shunga yaqin shriftda rasmiylashtirish mumkin. Barcha holatlarda yozuv qora rangda bodishi, harflar qatorining balandligi 2,5 mm dan kam bo'lmasligi (komputerda Word muharririda 12-14 kegel kattalikda, Times shriftiga yaqin o‘zbekcha shriftda), mashinka yozuvida qatorlar oralig‘i 1,5 interval boTishi zarur (komputerda Word muharririda 1 interval). Matndagi abzatslar 5 ta mashinka harfi kengligida (komputerda Word muharririda 1,25-1,5 sm) joy qoldirilib yoziladi. Butun matn davomida yozuvning bir zichlikda, kontrastda va aniqlikda boTishini ta’minlash zarur. Barcha chiziqlar, harflar va raqamlar bir xil qoralikda boTishi zarur.
Mashinka yoki komputer printerida yozilgan matnga qoTda qora tush yoki siyohda yozilgan formula va yozuvlar matndan keskin ajralib turmasligiga e’tibor berish kerak.
Matnli hujjatning varaqlari arab raqamlari bilan matnning boshidan oxirigacha bir xil tartibda nomerlanadi.
Matnli hujjat zarur materiallami toTaligicha aks ettirishi, qisqa boTishi va ortiqcha talqinlardan holi boTishi kerak.
Matnli hujjatda quyidagilarga yoT qo‘yilmaydi:

• 
  og‘zaki nutq stilida yozish, texnitsizm, professionalizmlardan foydalanish;
  
• 
  bitta tushuncha uchun turli ilmiy-texnik atamalami qoTlash;
  

• 
  tilda mavjud, tan olingan, chiroyli atama o‘miga xorijiy atamani noo‘rin qoTlash;
  

• 
  tasodifiy so‘zlar va so‘z birikmalarini qoTlash;
  
• 
  standart qisqartirishlardan tashqari so‘zlarni qisqartirish (zarur
  

3 0 8

www.ziyouz.com kutubxonasi

bo‘lganda bitiruv malaka ishiga doir qisqartirishlarvaraqda ro‘yxat tarzida keltiriladi);

— raqamiar ishlariimagan hollarda texnik matnda «katta», «kichik», «teng», «katta yoki teng», «kichik yoki teng», «teng emas», «diamctr»,
«rainus», «nomer» so‘zlari-o‘rniga raos ravishda >, <, =, <, 0 , -, N° belgilarini ishlatish.
Formuialarda standart sirnvollardan foydalanish tavsiya etiladi. Formulaning izohi formuladan keyin keltirilishi zarur (agar ular oldin izohlanmagan bo‘lsa; simvollar formulada simvollar qay tartibda keltirilgan bo'lsa, o‘sha ketma-ketlikda har biri yangi qatordan izohlanadi). Masaian:
M aterialning zichligi r, (kg/m 3), quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:

p= m /V (1)
bu yerda: m —namunaning massasi, kg;

22. 
    — namunaning hajmi, m3.
    

Formulalar matnning boshidan oxirigacha bir tartibda yoki har bir ho‘lim bo'yicha alohida tartibda nomerlanadi, Formulalarning nomeri qatorning oxirida qavs ichiga olib qo‘yiladi (yuqoridagi namunaga qarang). Matn ichida formulaga ko‘rsatma berganda ham qavsga olib ko‘rsatiladi, masalan: «Materialning zichligi (1) formula bo‘yicha hisoM:anadi».

Qismlar, bo‘limlar, bo'lim ostidagi bo‘limlar, bandlarni yozish Texnik matn qismlarga boMinadi. Flar bir qism bo'limlar, bo‘lim
ostidagi bo'limlar va bandlardan tashkil topadi. Bo‘lim ostidagi boTimlarning nomeri keltirilganda undan yuqori tartibdagi qism, bo‘limlarning nomerlari nuqta bilan ajratib ko'rsatiladi.

Masnlan: 2,1.3. - 2-qismning 1-bo‘limi ostidagi 3-bo‘lim.

Qismlar va bo‘limlar mazmunni to‘la ifodalovchi nomga ega boTishi kerak. Nomlar bosh harflarda, oxiriga nuqta qo‘ymasdan, tagiga chizilmasdan yoziladi. Qism va boTimlarning nomlarida so‘zlar bo‘g‘inlarga boTib ko‘chirilmaydi. Agar qism yoki boTim nomi ikkita gapdan iborat boTsa, u holda nuqta bilan ajratiladi, lekin nomning oxiriga nuqta qo'yilmaydi. BoTim nomi va matn orasidagi masofa 3— 4 interval (qoTyozmada 15 mm), boTim nomi va boTim ostidagi boTim
3 0 9

www.ziyouz.com kutubxonasi

nomi oralig‘i esa 2 interval (8 mm) bolishi kerak. Har bir qismni yangi varaqdan boshlash tavsiya etiladi.

Masalan:

2. 
   Kalsiy sulfat digadratining digidratlanish jarayoniga modifikatorlarning ta’siri.
   

1. 
   Yuqori mustahkamlikdagi gips xossalariga modifikatorlarning
   

ta'siri;

2. 
   Kimyoviy qo‘shimchalar ishtirokida yuqori mustahkam gipsni
   

tuyish;

3. 
   Sinash metodlari (3-bo‘lim nomi)
   

3.1. Apparatlar va reaktivlar (3-bo‘lim ostidagi 1-bo‘lim nomi);

3.1.1. Sinov apparatlari va mashinalari (3-bo‘lim ostidagi 1-bo‘limning 1-bandi nomi);

Har bir bo‘lim yoki bo‘lim ostidagi bo'lim bir yoki bir nechta bandlardan iborat bo‘lishi mumkin. Bandlar zarur bo‘lsa band ostidagi bandlarga bo‘linishi mumkin. Band ostidagi bandlarda nomerlangan qatorlar, ro‘yxat bo'lishi mumkin.