Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari qonun himoyasida

Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari - qonun himoyasida
Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to’g’risidagi” Qonun Prezidentimizning 2013 yil 14 fevraldagi qarori bilan tasdiqlangan “Obod turmush yili” Davlat dasturini ijro etish maqsadida Vazirlar mahkamasi tomonidan ishlab chiqilgan hamda Qonunchilik palatasi tomonidan 2014 yil 29 oktyabrda qabul qilinib, Senat tomonidan 2014 yil 13 noyabrda maqullangan edi. Yangi qonun jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko’rib chiqishning tashkiliy- huquqiy asoslarini yanada takomillashtirishga, fuqarolarning huquq va erkinliklari, yutidik shaxslarning qonuniy manfaatlari himoya qilinishining qo’shimcha kafolatlarini taminlab berishga qaratilgan.
O’zbekiston Respublikasi Jismoniy va Yuridik shaxslarning murojaatlari to’g’risidagi qonunning asosiy maqsadi shundaki davlat organlari va davlat muassasalariga, shuningdek ularning mansabdor shaxslariga jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat
Yangi qonun qabul qilinguniga qadar fuqarolarning murojaatlari 2002 yil 13 dekabrda qabul qilingan “Fuqarolarning murojaatlari to’g’risida”gi Qonunning yangi tahriri asosida tartibga solinar edi.Lekin bu qonunda yuridik shaxslarning murojaati borasida qoidalar belgilanmagan edi. Shuningdek elektron murojaatlar ham nazarda tutilmagandi. Yangi qonunni qabul qilishdan ko’zlangan asosiy maqsad esa, fuqarolarning davlat organlariga murojaat etishi tartibini yanada takomillashtirishdan, shuningdek, yuridik shaxslarning murojaatlarini ko’rib chiqish bilan bog’liq ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishdagi huquqiy bo’shliqni to’ldirishdan iboratdir.
O’zbekiston Respublikasida har bir shaxsning, davlat organ va muassasalariga murojaat qilish huquqi konstitutsiyaviy norma asosida shakllanadi. Xususan O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 35-moddasiga ko’ra: Har bir shaxs bevosita o’zi va boshqalar bilan birgalikda vakolatli davlat organlariga, muassasalariga yoki xalq vakillariga ariza, taklif va shikoyatlar bilan murojaat qilish huquqiga ega. Davlat organlari, muassasalar va ularning mansabdor shaxslari ariza, taklif va shikoyatlarni qonunda belgilangan tartibda va mudatlarda ko’rib chiqilishi shart. Konstitutsiyada shaxslarning ariza, shikoyat va takliflar bilan murojaat qilish turlari mustahkamlab qo’yilgan. O’z navbatida, har bir shaxs ushbu konstitutsiyaviy huquqini bevosita o’zi va boshqalar bilan birgalikda amalga oshirilishi mumkin. “Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to’g’risida”gi qonungqa ko’ra davlat organ va muassasalari fuqarolarning murojaatini qonuniylik, murojaatlarni o’z vaqtida va to’liq ko’rib chiqish, murojaatlarga nisbatan talablarning bir xilligi, jismoniy va yuridik shaslarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy mnfaatlariga rioya etilishi, murojaatlarni ko’rib chiqishda byurokratizm va sansolarlikka yo’l qo’ymasligi, murojaatlarni ko’rib chiqishda davlat organlari, tashkilotlar va mansabdor shaxslarning faoliyatining shafoffligi kabi tamoyillar asosida ko’rib chiqilishi shartdir. Ushbu qonunga ko'ra, murojaatlar og’zaki, yozma va elektron shaklda bo’lishi mumkin.Bundan kelib chiqadiki endi elektron murojaat ham rasmiy ahamiyatga ega. Jismoniy va yuridik shaxslar elektron murojaatlarini elektron imzo orqali tasdiqlangan bo’lishi kerak. Jismoniy va yuridik shaxslar adolatsiz yoki noto'g'ri deb hisoblagan har qanday sud qarori ustidan shikoyat qilish huquqiga ega. Bu murojaatlar har bir insonning huquqiy tizimda adolatli munosabatda bo‘lish imkoniyatini ta’minlash uchun qonun bilan himoyalangan. Agar apellyatsiya ijobiy bo'lsa, yuqori sud ishni ko'rib chiqadi va taqdim etilgan dalillar asosida yangi qaror chiqaradi. Odamlarning huquqiy tizimga ishonishi muhim va qaror ustidan shikoyat qilish bu ishonchni saqlab qolishga yordam beradi. Qonun oldida hech kim o'zini nochor yoki nochor his qilmasligi kerak, shikoyat qilish huquqi esa adolat qaror topishiga yordam beradi.
Shaxs o'ziga yoki uning muassasasiga nisbatan chiqarilgan hukmdan norozi bo'lgan hollarda, u apellyatsiya berish imkoniyatiga ega. Bunda ular mohiyatan yuqori kuchlardan ishni yana bir bor ko‘rib chiqishlarini so‘rashadi, bu safar ijobiy hukm chiqarish umidida boshqa nuqtai nazardan. Ushbu apellyatsiya huquqi sudda ishtirok etayotgan barcha tomonlar uchun sug'urta polisi bo'lib xizmat qiladi, bu esa huquqiy tizimning adolatli bo'lishini va barcha qarorlar ishonchli dalillarga asoslanganligini ta'minlaydi. Bu, shuningdek, odamlarni ularga qarshi qabul qilingan noxush qarorni tuzatish imkoniyati borligini bilib, ularni tinchlantirishga yordam beradi. Shuning uchun ham murojaat qilish huquqi asosiy huquq hisoblanadi va barcha jismoniy va yuridik shaxslarga beriladi.
Jismoniy va yuridik shaxslarga nisbatan munosabat kontekstga qarab farqlanadi. Umuman olganda, jismoniy va yuridik shaxslar o‘z obro‘si, erishgan yutuqlari, boyligi va ijtimoiy mavqei bilan boshqalarga murojaat qilishlari mumkin. Yuridik shaxslar uchun ularning jozibadorligi mahsulot yoki xizmatlari, mijozlarga xizmat ko'rsatish va marketing strategiyalari bilan ham bog'liq bo'lishi mumkin. Xuddi shunday, odamlar o'zlarining shaxsiyati, qobiliyatlari, yutuqlari va ijtimoiy mavqei orqali boshqalarga murojaat qilishlari mumkin. Umuman olganda, jozibadorlik murakkab va sub'ektiv tushuncha bo'lib, u ko'rib chiqilayotgan shaxs yoki tashkilotga va ular erishmoqchi bo'lgan auditoriyaga qarab juda katta farq qilishi mumkin.
Boshqalar bilan muloqot qilish qobiliyati shaxsiy va professional kontekstda qimmatli boylikdir. Jismoniy shaxslar uchun ijobiy obro' va muvaffaqiyatning namoyishi boshqalarga malaka va ishonchlilikni namoyish qilishi mumkin. Korporativ nuqtai nazardan, qat'iy mijozlarga xizmat ko'rsatish va marketing strategiyasiga ega bo'lish mijozlar o'rtasida ishonch va brendga sodiqlikni o'rnatishi mumkin. Bundan tashqari, boylik va ijtimoiy mavqe ham shaxs yoki tashkilotning jozibadorligida rol o'ynashi mumkin. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, jozibadorlik universal tushuncha emas va maqsadli auditoriyaga qarab juda farq qilishi mumkin. Oxir oqibat, boshqalarni samarali jalb qilish qobiliyati bu shaxs yoki tashkilot va maqsadli auditoriyani chuqur tushunishni talab qiladigan murakkab va nozik mahoratdir.