Jizzax filiali oila psixologiya kafedrasi oila psixoterapiya nazariyasi

Nega oilaviy qoidalarni gapirish muhim? 
Qoidalarni shakllantirish - bu barcha oila a’zolari, shu jumladan bolalar 
uchun, boshqalarning his-tuygʻulariga zarar etkazmasdan oʻz chegaralarini qanday 
belgilashni oʻrganish imkoniyatidir. 
Oʻzingizning ehtiyojlaringiz haqida 
yaqinlaringizga xabar berishni oʻrganing, shu bilan oʻzingizga va oilaviy muhitga 
gʻamxoʻrlik qiling. Oila qoidalari sizga bir-biringizga gʻamxoʻrlik qilishning eng 

---

102 
yaxshi usullarini ma’lum qiladi. Koʻpincha «yana qanday qoidalarni qoʻshishimiz 
kerak?» degan savolga javoban, hatto qoidalar ham paydo boʻlmaydi, lekin oila 
a’zosining yetishmayotgani yoki uni tashvishga soladigan narsa haqida murojaat 
qiladi. Masalan, bolalar “xatolarni kechirish” yoki «kichik yutuqlarni ham maqtash» 
kabi qoidalarni taklif qilishlari mumkin. Bu ota-onalarga bolada sevgi va qoʻllab-
quvvatlash yetishmasligi haqida signaldir. Ushbu kundalik vaziyatni tasavvur qiling: 
onaning idishlarni oʻn daqiqada yuvishi odatiy holdir, ammo bola bu protsedurani 
yarim soat ichida bajaradi. Ona uchun bunday “sekinlik” tirnash xususiyati keltirib 
chiqarishi mumkin: “u dangasa boʻlib oʻsadi yoki ataylab meni yomonlash uchun 
hamma narsani asta-sekin bajaradi!” deb oʻylaydi.
Oilaviy qoidalarni muhokama qilish osongina janjalga aylanishi mumkin 
ayniqsa, oila a’zolarining bir-birlariga da’volari boʻlgan holatlarda. Shuning uchun, 
qoidalarni muhokama qilayotganda, bir-birlari bilan gaplashishga harakat qilish 
muhimdir. (Sizning maqsadingiz ehtiyojlaringizni va his-tuygʻularingizni yetkazish, 
boshqasini ayblash emas. “Siz har doim narsalaringizni atrofga tashlaysiz” kabi 
iboralarni ishlatmaslikka harakat qiling). Aksincha, oʻzingiz haqingizda gaplashing. 
Yangi qoidani joriy qilish uchun siz ushbu iboradan foydalanishingiz mumkin: 
Ishlar atrofga tarqalib ketganda, men xafa boʻlaman. Shuning uchun men quyidagi 
qoidani oʻrnatishni taklif qilaman. Agar sizning oilangizdagi keskinlik yetarlicha 
yuqori boʻlsa, oldindan aytib oʻtmoqchi boʻlgan qoidalar roʻyxati haqida oʻylang. 
Ayblanishga oʻxshamasligiga ishonch hosil qilish uchun ularni oʻz-oʻzini xabarlar 
tilida ifodalash bilan mashq qiling, aks holda qoidalarni muhokama qilish foydali 
boʻlmaydi, aksincha nizolarni yanada kuchaytiradi.
Barcha oila a’zolarini hozirda oilada mavjud deb oʻylaydigan qoidalarni yozishga 
taklif qilish zarur. Ular oilaviy hayotning turli sohalari bilan bogʻliq boʻlishi 
mumkin, masalan: 

uy vazifalarini taqsimlash; 

oila a’zolari oʻrtasidagi aloqa; 

kun tartibini muhokama qilish; 

elektron asboblardan foydalanish.