Jizzax filiali oila psixologiya kafedrasi oila psixoterapiya nazariyasi

Birinchidan, oila faoliyati muammosi insoniyatning turli sohalari - tibbiyot, 
biologiya, madaniyatshunoslik, sotsiologiya, iqtisod va boshqalarning tutashgan 
joyida yotadi. Bugungi kunda oila sohasidagi bilimlarning turli sohalarini oilaviy 
faoliyatning umumiy metamodeliga birlashtirishga qodir metodologiya mavjud 
emasligini ta’kidlash kerak. Oila tizimini ijtimoiy hayotning boshqa sohalari bilan 
bogʻliq holda koʻrib chiqishga imkon beradigan model mavjud. Iqtisodiy, ijtimoiy, 
siyosiy va boshqa inqirozlar sharoitida bunday fanlararo oilaviy tadqiqotlarning 
ahamiyati ortib bormoqda. Barqaror tashqi sharoitda oila tizimining holatini 
tavsiflash va uning keyingi rivojlanishini bashorat qilish eng dolzarb vazifalardir. 
Tashqi oʻzgarishlar sharoitida tizim holatida belgilangan qonunlarning buzilishi 
mavjud.
Ikkinchidan, oilani tizim sifatida oʻrganish muqarrar ravishda quyidagi 
uslubiy qiyinchilik bilan toʻqnashuvga olib keladi: oila tizimining parametrlari uning 

---

40 
mavjud boʻlishining turli bosqichlarida oʻzgarishi mumkinligini hisobga olish 
zarurati. Bu ham me’yoriy vaqtinchalik oʻzgarishlarning natijasi, ham oilaga tashqi 
ta’sirlarning barcha turlarining natijasidir va ichki omillar (uning a’zolaridan 
birining kasalligi yoki oʻlimi, ish joyining yoʻqolishi, boshqa joyga koʻchishi, 
oiladagi nizolar, tugʻilish va boshqalar). Oila tizimining ushbu xususiyati «dinamik 
muvozanat» tushunchasi bilan tavsiflanadi, uning yaxlitligini saqlagan holda uning 
oʻzgarish qobiliyatini aks ettiradi. Ushbu tushuncha tizim mutlaq muvozanat 
holatiga erishishga intilmasligini anglatadi (gomeostaz). Hayotni saqlab qolish 
uchun oila tizimi, bir tomondan, oʻziga xosligi va chegaralarini saqlab qolishi, 
ikkinchi tomondan, oʻsish, oʻzgarish va rivojlanish tendentsiyalari bilan bogʻliq 
boʻlgan ichki kuchlar ta’siriga boʻysunishi kerak (D. Freman). Shunday qilib, oila 
tizimini oʻrganishda asosiy qarama-qarshilik shundaki, uning dinamik va statik 
xususiyatlarini diqqat markazida saqlash zarur. Bizningcha, qarama-qarshi 
tomonlarning birligi va kurashining dialektik qonuniyatiga tayanib, ushbu uslubiy 
muammoning yechimini izlash maqsadga muvofiqdir. Postmodern
davr fizikasida 
bunday hodisalar bilan ishlash tajribasi oldindan mavjud. Shunday qilib, oila 
tizimini oʻrganish, shuningdek, uning parametrlarining ikkita rejasini aniqlashni oʻz 
ichiga oladi. Vaqtni aniq bir nuqtasida ularni tahlil qilish oilaviy tizimning statik 
xususiyatlarini ochib beradi, shu bilan birga vaqt oʻtishi bilan parametr 
koʻrsatkichlarining oʻzgarishini hisobga olib, uning dinamik xususiyatlari 
toʻgʻrisida fikr beradi.