Jo‘xori biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi Reja: Jo’xori yetishtirish texnologiyasi Jo’xorini biologik xususiyatlari

Jo‘xori biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi
Reja:
1. Jo’xori yetishtirish texnologiyasi
2. Jo’xorini biologik xususiyatlari.
3. Jo’xorini o’g’itlsh.


Xalq xo‘jaligidagi axamiyati. Oq jo‘xori muxim don ekini bo‘lib, turli maqsadlarda ishlatiladi. Uning doni chorva mollari uchunto‘yimlioziqa, kraxmalvaspirtishlabchiqarishsanoatlariuchunqimmatlixomashyoxisoblanadi. Donidanuntayyorlanadi. Emsifatidadoni, ko‘kati silos tayyorlashuchunishlatiladi. Jo‘xoriningko‘kmassasimollargaberiladiyoki silos bostiriladi. Jo‘xoridanko‘katoziqsifatidavamollarnio‘tlatishdayaylovo‘tisifatidafoydalaniladi.
Jo‘xorining 100 kg doni 119, ko‘kmassasi 23,5, silosi 22,0 vapichani 49,2 oziqbirligigateng. Donitarkibida 15% protein bo‘lib, lizinga boy. Shirinjo‘xorinavlaripoyasida 10-15% shakarbo‘lib, ularsiroptayyorlashuchunishlatiladi. Jo‘xoriro‘vagidansupurgitayyorlanadi.Jo‘xoriniqorto‘suvchixamdagarmseldanximoyalovchiixotaekinisifatidaekishmumkin.
Jo‘xoriekvatorialAfrikadankelibchiqqan.Misrda, SharqiyvaJanubiyOsiyoda, Manchjuriyada, Xitoyda, Xindistonqadimdanberiekilibkelinadi. O‘zbekistondajo‘xorisuvbilankamta’minlanganvaqismanlalmierlarda, Qoraqalpog‘iston, Xorazm, Buxoro, Samarqand vaboshqaviloyatlardaekiladi.
Jo‘xorining don xosiligektariga 25-50 s gacha, siloslanadiganko‘kmassaxosili 200-300 s gaetadi. Sug‘oriladiganerlardagektaridan 800-1000 s gachako‘kmassaxosiliolishmumkin.
Botanikxususiyatlari.Jo‘xoriSorgumMoench- avlodigamansubo‘simlik. Bu avlodgadonli, qandlivao‘tsimonturlarikiradi. O‘zbekistondajo‘xorining 4 ta madaniyturi :
1.SorgumvulgarePers-em-xashak, texnikaviyvaoziq-ovqatmaqsadlaridaekiladi.
2.Sorgumcernum Host-Qo‘qonjo‘xori. oziq-ovqatsifatidaishlatiladi.
3. Sorgumjacushev-Yaponjo‘xorisi-yem-xashaksifatidaishlatiladi.
4. Sorgumsudanense-sudano‘titarqalgan.
Ildiztizimipopukildiz, tuproqqa 2-3 m chuqurkiribvaatrofga 60-90 smgachatarqalibo‘sadi. Poyasiningpastkibo‘g‘imlaridanchiqadigantayanchildizlaribo‘ladi. Poyasiningbo‘yi 2-2,5 m, tropikmamlakatlarda 6-7 m gaga etadiPoyasida 8-25 tagachabo‘g‘imbo‘ladi. Ichiyumaloqparenximabilanto‘lgan, ko‘pinchasershoxbo‘ladi. Poyasininguchito‘pgulbilantugallanadi.Barglariyirik, enli, lansetsimon, g‘uborbilanqoplangan.Xarbiro‘simlikda 10-25 ta vaundanko‘pbargbo‘ladi. To‘pguliro‘vak, markaziyo‘qito‘g‘riyokiegilganbo‘lib, uzunligi 15-16 smgachaboradi. Markaziyo‘qdan yon shoxlar, ulardanbirqanchaingichkashoxchalarchiqadi.Boshoqchalarishoxchalarda 2 ta yoki 3 ta danjoylashadi, uning 1 tasibandsiz, guliikkijinsli, qolganlarikaltabandlibo‘lib, gullarifaqatotalikdaniborat. Gullagandankeyingulito‘kiladi, ba’zansaqlanibqoladi.Boshoqchaqobiqlariqalin, baquvvat, keng, ko‘pinchayaltiroqtuklibo‘libdonnio‘rabturadi. Oqjo‘xoridoniyumaloq, oval, goxotuxumsimon, ikki yoni birmunchasiqiq, po‘stliyokipo‘stsizbo‘ladi. Doniningaslrangixarxil . 1000 ta doniningog‘irligi 20-30 g ba’zan 20 gr dankamkeladi.
Jo‘xoriro‘vaginingshakligako‘ra 3 ta turgabo‘linadi :osilibo‘suvchiro‘vagi
1) uzunshoxli, siyrakbo‘ladi-(effusumKorn):
2) tig‘iz, ro‘vagitig‘iz-(contractumKorn)
3)g‘uj-(compactum)
Asosang‘ujro‘vaklijo‘xoriko‘pekiladi.
Jo‘xorinavlari 3 guruxgabo‘linadi: don jo‘xori, shirinjo‘xorivasupurgijo‘xori.
O‘zbekistondatumanlashtirilgannavlarigaSanzar, Uzbekiskiy-18, Qandlijo‘xori, O‘zbekistonpakanasi, Tashkentskoebelozyornoe, O‘zbekiston-5, SHirin-91 navlarikiradi.
Biologikxususiyatlari.Engqurg‘oqchilo‘simlikxisoblanadi.Transpiratsiyakoeffitsenti 200 atrofida.Issiqsevaro‘simlik, urug‘i 10-12⁰S da unibchiqadi.Xarorat 16-18⁰bo‘lgandatezunibchiqadi. Sovuqdanobudbo‘lishimumkin. Gullashuchunmaksimaltemperatura 14-15⁰S, etilishiuchun 10-12⁰S xisoblanadi.
Jo‘xorituproqgaunchatalabchanemas.SHo‘rerlardaxamo‘sadi.Navlariningtezpisharligigaqarabvegetatsiyadavri 90-145 kundavometadi. O‘rtapisharnavlari 10-15 kundankeyinmaysalaydi. Maysalangandan 40-45 kundankeyin nay o‘raydi, 55-65 kundankeyinro‘vakchiqaradi.5-6 kundankeyingullaydi.
Jo‘xori, kuzgi donekinlari, dukkakli don ekinlari, makkajo‘xorivaboshqaekinlardanbo‘shaganerlargaekiladi. Jo‘xoriningo‘zibaxorgi don ekinlari, ertaginavlariesakuzgi don ekinlariuchunengyaxshio‘tmishdoshekinxisoblanadi. Erlarniasosiyishlashang‘izniyumshatishvakuzdachuqur (25-30 sm) shudgorlashdaniborat.Ertabaxordaboronalanganerlar 5-6 smchuqurlikda 2 martayoppasigakultivatsiyaqilinadi.