Joylashish sharoitlari

Konlarning joylashish sharoitlari. 
Turli tabiiy sharoitlarda joylashgan, istalgan shakldagi foydali qazilmalar 
koni ochiq usulda qazib olinadi. Kon ishlari texnologiyasi va mexanizatsiyasini 
tanlashga hamda umumiy texnik-iqtisodiy kо‘rsatkichlarga konning joylashish 
sharoitlari ta’sir kо‘rsatadi. 
Bu sharoitlarning turlichaligiga qaramasdan ularning barchasi bir-biridan 
farqqiluvchi belgilari bо‘yicha quyidagi turlarga bо‘linadi (3.1-rasm): 
1. Konlar shakliga qarab quyidagilarga bо‘linishi mumkin: 
a) qalinligi va ustki hamda ostki tekis yuzalari nisbiy saqlangan qatlamsimon 
uyumlar va qatlamlar ( a,b,v,g,d,ye,j) 
b) murakkab shaklli uyumlar; 
v) tektonik buzilgan qatlamlar tizimi (z,i,k,l,m). 
2. Uyumlarning yer ustiga nisbatan joylashishiga qarab konlar quyidagilarga 
ajratiladi: 
a) yer yuzasiga yaqin joylashgan yoki kichik qalinlikdagi nanoslar bilan 
qoplangan ustki turdagi konlar (a); 
b) yer yuzasiga nisbatan pastda joylashgan chuqur turdagi konlar 
(b,v,g,d,ye,j,z,k,m); 
v) yer yuzasiga nisbatan balandda joylashgan ya’ni, tog‘ yonbag‘rida yoki 
tepalikda joylashgan tog‘li turdagi konlar; 
g) qisman tog‘da yoki tog‘ yonbag‘rida va chuqurlikda birga joylashgan 
baland-chuqur turdagi konlar (i,l). 
3. Gorizontga nisbatan qiyalik burchagi buyicha foydali qazilmalar 
uyumining quyidagi turlari mavjud (3.1-rasm): 
a) gorizontal yoki 10-15

gacha qiyalik burchagiga ega bо‘lgan nishab 
(a,b,v,g,d); 
Bunday sharoitlarda ruda tanasining yon tomonidan qazib olish tavsiya 
etilmaydi va imkoni boricha qoplovchi jinslarni qazib olingan maydonga 
joylashtirish kerak. 
b) qiyalik burchagi 10-15

dan 25-30

gacha bо‘lgan qiyaliklar (3.1-rasm j); 
Bunday 
sharoitlarda 
qoplama 
jinslarni 
qazib 
olingan 
maydonga 
joylashtirishga yul qо‘ymaydi, biroq jinslarni ruda yon tomonidan yetkazib berish 
talab etilmaydi; 
v) qiyalik burchagi 25-30

dan yuqori bо‘lgan tik (ye,z,i,m). 

---