SHunday qilib, 1.7-misol. Tsilindr asosining radiusi R = 1.3 sm, balandligi H = 20.4 sm mos ravishda 0.01 va 0.02 aniqlikda o‘lchangan bo‘lsa, silindr hajmini hisoblashda hosil bo‘ladigan xatoliklarni toping. - 1.7-misol. Tsilindr asosining radiusi R = 1.3 sm, balandligi H = 20.4 sm mos ravishda 0.01 va 0.02 aniqlikda o‘lchangan bo‘lsa, silindr hajmini hisoblashda hosil bo‘ladigan xatoliklarni toping.
- Yechish. (1.12) formulaga ko‘ra tsilindr hajmini hisoblashda hosil bo‘ladigan hatolikni aniqlaymiz. Buning uchun tsilindr hajmini ifodalovchi V = pR2H funktsiyadan R, N va p kattaliklar bo‘yicha xususiy hosilalar olamiz:
- = 2p . R.H = 166,55; = p . R2 = 5.31; = R2 .H = 34.48.
- p » 3,14 deb olindi. U holda p kattalikning absolyut xatoligi uchun
- hp = 0,0016 ni olishimiz mumkin. SHuning uchun
- »0.055+1.666+0.106=1.827 sm3»1.83 sm3
- Demak,
- V = p . R2H = 108.25 sm3 ± 1.83 sm3.
- Izlanayotgan chegaraviy nisbiy xatolik
-
- kabi bo‘ladi.
1.1.6. Xatoliklar nazariyasining teskari masalasi - Amalda xatoliklarning teskari masalasi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Uni quyidagicha ifodalash mumkin: funksiyaning xatoligi berilgan kattalikdan oshib ketmasligi uchun, argumentlar xatoligi qanday bo‘lishi kerak? (qanday olinishi kerak?). Bu masala matematik aniqlanmagan masaladan iborat. Chunki birgina ma’lum bo‘lgan funktsiyaning xatoligiga ko‘ra, n ta argumentning xatoligi topilishi kerak. Ushbu masalaning sodda yechilishi teng ta’sir printsipiga ko‘ra hal qilinadi. Bu printsipga binoan quyidagi hollar qaraladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
