Jurnalistika asoslari

Epigramma deb dastlab Y unonistondagi ibodatxonalarning devorla- 
riga, haykallarga va turli idishlarga sh e’r yoki nasrda bitilgan yozuvlarga 
aytilgan. Epigram m a m iloddan avvalgi 5-asarda paydo b o ‘lgan.
Uning ilk nam oyandasi lirik shoir Sim onid K eosskiy hisoblanadi.
Badiiy asarlarda epigram m a deganda turli m azm undagi kichik lirik 
sh e ’r tushuniladi. M atbuotda bu janr, asosan, hajviy rasm lar, sharj y a ’ni 
o ‘rtoqlik hazillarida q o ‘llaniladi.
B a’zida epigram m alar kim ga qaratilganining aniq nom i berilm asada, 
m asalan, byurokrat, aroqxo‘r, giyohvand, hushom atgo‘y kim salar qalam ga 
olinib, um um lashtirilgan holda ular ustidan m azax qilinadi.
0 ‘zbek adabiyotida va jurnalistikasida epigram m a ju d a kam uchray- 
di. H.H. N iyoziyning «Bir eshon o ‘pkasi», G ‘.G ‘ulom ning «Istaklarim », 
A. Q ahhorning «Nutq» kabi asarlarini m isol qilib k o ‘rsatish mum kin.
REYTING TO PSH IRIQ LARI
1. Janr deganda nimani tushunasiz?
2. M aqola janrig a tav sif bering.
3. M aqola turlarini sanang va ularning o ‘ziga xos xususiyatlarini 
aniqlang.
4. 0 ‘zbekistonda m aqola jan ri tarixi va uning rivojiga m unosib hissa 
q o ‘shgan jurnalistlarni ayting.
5. Fakt va m isollar bosh, m arkaziy o ‘rinda b o ‘lgan jan rn i bilasizm i?
6. K orrespondensiya - publitsistikaning asosiy va qadim gi tezkor 
janri ekanini t a ’riflab bering.
7. K orrespondensiyaning vazifasi nim adan iborat?
3. O chiqxat janrin in g vazifasini ayting.
9. O chiqxatning tili qanday b o ‘lishi kerak?
10. O chiqxat uslubini sharhiab bering.
11. X abar janri haqida nim a ayta olasiz?
12. X abarning shakllari.
13. X abarning korrespondensiyadan farqini ayting.
14. K im ningdir faoliyati, qaysidir voqea-hodisa haqida tushuntirish, 
bayon qilish, tanishtirishdan iborat m aqsadni k o ‘zlagan m atbuot janrin i 
bilasizm i?
15. A xborot jan riga publitsistikaning qaysi xil lari kiradi?
16. A xborot jan riga yuklangan m a s ’uliyatni ayting.
17. A xborot xillaridan hisobot va suhbatga ta ’r i f bering.
106

---

18. Lavha (zarisovka) turining xususiyatlai ini bilasizm i?
19. R eportaj nim a va unga q o ‘yilgan talab lar nim alardan iboratligini 
ayting.
20. R eportaj turlarini sanang.
21. M atbuotni tahlil qiladigan m axsus ja n r qaysi?
22. «M atbuot sharhi bosh m aqolaga teng» degan fikrga m unosabat- 
ingizni bildiring.
23. Jurnalistikaning m ustaqil jan ri b o ‘lgan taqrizga ta ’r lf bering.
24. Taqrizning o ‘ziga xos xususiyatlari nim adan iborat?
25. Taqriz janri qartday vazifani bajaradi?
26. O cherk jan rig a ta ’r i f bering.
27. O cherkda qaysi publitsistik elem entlar m avjud?
28. N im a sababdan ocherk badiiy-publitsistik ja n rla r «qiroli», deb 
ataladi?
29. O cherk hikoyadan nim asi bilan farqlanadi?
30. O cherk turlarini sanang va ularga qisqa-qisqa izoh bering.
31. Tarixda va hozirda ocherk jan ri rivojiga m unosib qissa q o ‘shgan 
adiblarni ayting.
32. Felyeton atam asining tarixi haqida nim a bilasiz?
33. Felyetonning boshqa jan rla rd an farqi nim ada?
34. Felyeton turlarini sanang.
35. Felyetonning ifoda shakllariga k o ‘ra qaysi xillarini bilasiz?
36. Felyeton ja n rid a ijod qilgan o ‘zbek adib va ju rn alistla rin in g
nom larini ayting va ular ijodidan nam unalar keltiring.
37. Pam fletga izoh bering.
38. Pam flet tarixi va shakllari.
39. O 'z b ek adabiyotida yozilgan pam fletlardan qaysilarini bilasiz?
40. Parodiya janrini tahlil qiling.
41. Parodiya o b ’ektini ayting.
42. Parodiyadan hozir, asosan, qaerda foydalaniladi?
43. «Epigram m a» degan so ‘zni tushuntirib bering.
4 4. E p ig ra m m a n in g ilk n am o y o r.d asi kim ed i? E p ig ra m m a ia r 
qayerlarda q o ‘Ilaxiiladi?
45. 0 ‘zbek adabiyoti va jurnaliptikasidan epigram m alarga m isol k el­
tiring.