K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

Debet 5110 «Hisob-kitob schoti»;
Kredit 4410 «Budjetga soliqlar va yig'imlar bo‘yicha bo‘nak todovlari».
Qishloq xo‘jaligi korxonalarini Budjetga QQS bo'yichaqarzlarining todanishiga quyidagicha yozuvqilinadi:
Debet 6410 «Budjetga todovlar bo‘yicha qarz»;
Kredit 5110 «Hisob-kitob schoti».
Foyda soligd. Soliq qonunchiligi hujjatlarigako‘ra qishloq xo'jaligi korxonalaridaboshqaxo'jalik yuritish subyektlaridagi kabi foyda soligdni hisob-kitob qilish uchun «Mahsulot (ish, xizmatjlami ishlab chiqarish va sotish xarajatlari hamda moliyaviy natijalami shakllantirish to‘g‘risida Nizom»da nomlari keltirilgan foyda (zarar) ko‘rsatkichlaridan tashqari yanaquyidagi ikkita foyda ko‘rsatkichi hisoblashyodi bilantopiladi. Bular:
- Soliqqa tortiladigan daromad (Std)
Std = Fst (Zst) + Stx + Sbx + Bom -Gr - Schx -D - F
Bu yerda: Fst (Zst) - soliq tortilgungacha bodgan foyda yoki zarar
Stx - soliq solish bazasiga qayta qo‘shiladigan xarajatlar;
Sbx - hisobot davrida soliq bazasidan chegirilmaydigan, lekin kelgusida chegirilib boriladigan xarajatlar;
Schx - sol iq bazasidan hisobot davrida chegiriladigan xarajatlar;
Bom - beg‘araz olingan mulk;
Gr - olingan grant va subsidiyalar;
D-olingandividendlar; F-olingan foizlar
-Soliqqa tortiladigan foyda (Stf)-bu soliqqa tortiladigan daromaddan foyda solig‘ ini hisoblash uchun imtiyoz sifatida chegirib tashlanadigan xarajatlami ayirgandan keyin qoladigan foyda summasi, ya’ni:
Stf = Std -I
bu yerda: I - imtiyoz sifatida soliqqa tortiladigan daromaddan chegiriladigan xarajatlar hamda soliqdan ozod etilgan foyda summasi.
Soliq solish bazasiga qayta qo‘shiladigan xarajatlar deganda Soliq kodeksi va «Mahsulot (ish, xizmat)lami ishlab chiqarish va sotish xarajatlari hamda moliyaviy natijalami shakllantirish to‘g‘risida nizom»ga muvofiq moliyaviy natijalami shakllantirishda soliqqacha foyda summasini kamaytirishga olib borilgan, hisobotda sotish tannarxi, davr xarajatlari va moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar tarkibida aks ettirilgan xarajatlar tushuniladi. В unday xarajatlar tarkibiga, chunonchi me’yordan ortiq islilab chiqarishdagi yo‘qotishlar, me’yordan ortiq vakillik xarajatlari, moddiy yordam va kompensasiyalar, qishloq xo‘jaligi korxonasining asosiy vositalari va boshqa aktivlarini sotish va boshqa chiqimlaridan ko‘rilgan zararlar va boshqa shu kabi xarajatlar kiradi. Ulaming to‘ liq ro‘yxati Soliq kodeksining 147-moddasidakeltirilgan. Soliq qonunchiligaasosan qishloq xo‘jaligi korxonalari soliq solish bazasiga qayta qo‘shiladiganxarajatlami mustaqil hisoblashlari, ular summasini foyda solig‘i hisob-kitobining alohida satrida ko‘rsatishlari lozim.