Kasbiy psixologiyaning metodlarini tahlil etib, tadqiqiy metodlarni tasniflashning asosi sifatida muhim jihatlarini ajratib olish kerak. Bu masalalar 4 xil shaklga ega: tasvirlash, oʻlchash, tushuntirish va psixik hodisani shakllantirishdan iborat. Shunga muvofiq metodlarning 4 ta guruhi taklif etiladi: noeksperimental (klinik), diagnostik, eksperimental va shakllantiruvchi. - 1 guruhi - shaxsning kasbiy shakllanishi bu murakkab, ba‘zida esa dramatik jarayonning psixologik xususiyatlarini tasvirlashdan iborat. Bu jarayonni tadqiq etish uchun longityud, savol-javob, psixobiografiya, tanqidiy voqealar metodlarini qoʻllash toʻgʻri boʻladi. Bu metodlar guruhini genetik metodlarga kiritishi mumkin.
- 2 guruhi - kasblarning psixologik tavsifi, kasbning psixologik mazmunini tadqiq etish, faoliyat mahsuldorligini oʻrganish, mehnat metodi, hujjatlarni oʻrganish, kuzatilayotganlarni savol-javob orqali oʻrganish metodi, shuningdek, professiografiya yoʻli bilan amalga oshirilishi mumkin. Bu uslublar guruhi praksimmetrik uslublarga tegishlidir.
- 3 guruhi - muhim kasbiy koʻrsatkich faoliyat va shaxs belgilarini oʻlchash. Bu tadqiqiy masalani hal qilish uchun maxsus qobiliyat testlari, muvaffaqiyat va ta‘lim testlari qoʻllaniladi. Bu psixometrik usullar guruhidir.
- 4 guruhi - kasbiy shakllanishning xususiyatlarini, qonuniyat va mexanizmlarini tushuntirishdan iborat. Bu vazifani bajarish usullari eksperimental usullardir: ya‘ni labaratoriya, modellashtiruvchi va tabiiy eksperimentlardir.
- 5 guruh - usullari tadqiqiy ma‘lumotlarga miqdoriy ishlov berishga yoʻnaltirilgan. Ularga matematik ishlov berish usullari kiradi: ya‘ni korrelyasion, faktorli tahlil va boshqalar
Do'stlaringiz bilan baham: |
