Kasblar psixologiyasining mustaqil fan sifatida shakllanishini 3-bosqichini ajratish mumkin. - 1. XIX-asrning oxirida mehnatni ilmiy tashkillashtirishning psixologik
- masalalarini hal qiladigan psixotexnika yo‘nalishini paydo bo‘lishi, shuningdek,
- psixotexnika taraqqiyotining asosiy masalalari bu mehnat sharoitlari va shu
- usullarini rasionalizasiya qilish, avariya va shikastlanishni kamaytirish, ishlab
- chiqarish ta‘limining shakllanishi masalalariga e‘tiborning kuchayishdir.
- 2. XX-asr boshlarida mustaqil ilmiy soha mehnat psixologiyasining
- rivojlanishi va bu boradagi kasbiy tadqiqot masalalari, inson psixologiyasining
- mehnatda namoyon bo‘lishi va shakllanishi shuningdek, kasbiy tanlov, kasbiy
- maslahat va mehnat ekspertizasi masalalariga doir bilimlarni yuzaga kelishi.
- Mustaqil ilmiy fan sifatida kasb psixologiyasi yuzaga keldi va bu AQSHlik
- olimlar J. Krites va D. Super ishlarida ko‘zga tashlangan.Ammo chet el tajribasi
- asosida to‘plangan ma‘lumotlardan to‘g‘ridan-to‘g‘ri foydalanish imkoniyati
- bo‘lmaydi. O‘ziga xos ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar va ijtimoiy madaniy
- an‘analar yurtimizda o‘zimizga, millatimizga xos milliy kasb psixologiyasining
- rivojlanishiga sabab bo‘lmoqda.
- Kasb psixologiyasiga taxminan XX-asrdan
- boshlab asos solinib kelingan. Bunga ko‘proq insonlarni o‘z qobiliyatlari,
- ehtiyojlari, hohish, istaklari, imkoniyatlari, individual xususiyatlari va
- hokazolarni hisobga olmagan tarzda kasblar olami haqidagi bilimlarga ega
- bo‘lmaganliklari natijasida qaysidir ma‘noda ongsiz ravishda kasb tanlashlariga
- sabab bo‘lgan.
Biroq keyinchalik rus psixologi E. A. Klimov o‘z tadqiqot ishlarida aynan - Biroq keyinchalik rus psixologi E. A. Klimov o‘z tadqiqot ishlarida aynan
- shu masalaga, ya‘ni ―kasb tanlash‖, ―kasbga yo‘naltirish‖ kabi masalalarga
- e‘tiborini qaratib, bu borada tadqiqot ishini olib borgan. Xususan, misol sifatida
- Differensial diagnostik so‘rovnoma (DDS) metodikasini ishlab chiqqan.
- YE.A.Klimovdan tashqari ham ko‘p chet el olimlari bu masala bo‘yicha ish olib
- borganlar. Asta-sekin jamiyatda kasb tanlashga nisbatan ongli yondoshishlar
- kuzatila boshlandi. Ya‘ni ularning barchasi kasb psixologiyasining
- shakllanishiga olib keladi. Kasb psixologiyasining ajralib chiqishi hozirgi kunda
- shaxsning kasbiy mehnatga o‘rganib ketishi emas, balki alohida kasbiy bilim,
- ko‘nikma va malaka hamda umuman kasblar olamiga kirib borishiga asoslanadi.
Kasb psixologiyasi shaxsning kasbiy jihatdan shakllanishini o‘rganadi. - Kasb psixologiyasi shaxsning kasbiy jihatdan shakllanishini o‘rganadi.
- Bunda shaxs rivojlanishi kasbiy shakllanishi sifatida ko‘rib chiqiladi. Kasb
- psixologiyasi-mehnat psixologiyasining kasblarni psixologik komponentlarini
- yoki muayyan kasbda ishlovchilarga nisbatan qo‘yiladigan psixologik talablarni
- o‘rganish hamda ilmiy tahlil hilish bilan shug‘ullanuvchi bo‘limidan iborat.
Olim shaxs yashovchanlik sifatlariga quyidagi ko`rsatkichlarni kiritadi: - Olim shaxs yashovchanlik sifatlariga quyidagi ko`rsatkichlarni kiritadi:
- 1. SHaxs xususiyatlariga munosib kasb tanlash.
- 2. Bajarayotgan ishga qo‗yilgan talablarga yuqori darajada tayyorlik.
- 3. Hayoti davomida talim olish va o‗rganishga tayyorlik.
- 4. Madaniyligi, o‗zga kishilar qadr-qimmatini, farqlarini qabul qila
- bilish.
- 5. Kompyuter va axborot texnologiyalaridan foydalanishni bilish.
- 6. Bir necha sohalarda kasbiy mahoratni namoyish qila olishi.
- 7. Yangi loyihalar taqdim qilish tashabbusiga ega bo`ish.
- 8. Ishda hamkasblar bilan hamkorlikda ishlash ko‗nikmasiga egaligi
K.Farren kasbning yashovchanlik ko`rsatkichlariga quyidagilarni kiritadi: - 1. Kasbning tashkilot maqsadlari bilan chambarchas bog`iqligi.
- 2. Boshqa muassasa va ishlab chiqarish sohalari bilan uyg‗unlashish
- imkoniyati.
- 3. Boshqa kasblarda o‗z kompetentliligi va qobiliyatlaridan
- foydalanish imkoniyati.
- 4. SHaxsiy va moliyaviy taminlanganlik.
- 5. Kasb bo‗yicha shaxslar uyushmasining mavjudligi.
- 6. Mahoratga etaklovchi bilimga egalik.
- 7. Yoshidan qatiy nazar kasbiy muvaffaqiyatlarda mustaqil bo`ish .
XX asrning boshlarida Amerika va Evropa mamlakatlarida mehnat - XX asrning boshlarida Amerika va Evropa mamlakatlarida mehnat
- mahsuldorligini oshirish, ishlab chiqarish samaradorligini ta‘minlash jarayonida
- yuzaga kelgan bo‗lib, buning natijasida psixologiyaning insonparvarlik
- g‗oyalarini singdirish yuz berdi va natijada shaxs to‗g‗risida zamonaviy
- nazariyalari vujudga keldi. Bunday bog‗liqlik shaxs nazariyasi bilan kasbiy
- rivojlanish psixologiyasi o‗rtasida aloqa o‗rnatishga olib keldi. Oqibatda kasbiy
- rivojlanish muammolarini o‗rganishga turlicha yondoshadigan beshta asosiy
- yo‗nalishi shakllandi. Bular: 1) differensial diagnostik, 2) psixoanalitik, 3) qaror
- qabul qilish nazariyasi, 4) taraqqiyot nazariyasi va 5) tipologik yo‗nalishlar.
E`tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
