mehnat gigienasi va insonning ish faoliyatini kompleks ravishda qamrab oladi:
Fiziologik yo’nalish:
-ish joyi, asboblar, mashina va jihozlami fiziologik talablarga muvofiq holda bo'lishiga erishi;
-mehnat va dam olish rejimlarini joriy etish;
-mehnatni jismoniy og'irligini kamaytirish, fiziologik jihatdan yetarlicha harakat faolligini
ta'minlash;
-mehnatni aqliy va emotsional toliqtirishni kamaytirish;
Psixologik yo'nalish:
-pultlar va mashinalar, mexanizmlar tizimlarini boshqarish uchun boshqa vositalar ixtiro qilishda
ruhiy talablami hisobga olish;
-kasb tanlashda va kasbiy talablarga muvofiq holda shaxsning ruhiy xususiyatlarini hisobga olish;
-jamoalarda qulay ruhiy kayfiyat yaratish, ishlovchilaming mehnatidan va uning natijalaridan yuqori
manfaatdor bo'lishlarini ta'minlash bo'yicha tadbirlar ishlab chiqish va joriy qilish.
13—
Ish o'miga yaratilayotgan mashina va mexanizmlar konstruktsiyasiga qo'yiladigan
talablar:
Ish o'mi asosiy (ishchi) mintaqa (stanok, verstak, konveyer) va yordamchi (o'tirgich, detallar va yarim
fabrikatlar maydoni) ga bo'linadi. Asosiy jihoz stanok, qo'shimcha jihoz esa buyumlar, asboblar va
moslamalar hisoblanadi. Stanokda ishlaydigan ishchi og'ir detallami shkafni pastida o'lchov
asboblarini kesuvchi asboblar bilan aralashtirmay ma'lum bir tartib bilan uyachalarga joylashtiriladi.
Uyachalarga ular shunday joylashtirilishi kerakki, ulami olish qulay va xavfsiz bo'lsin. Verstakda
o'matilgan tiska poldan 102 sm yuqorida o'matilsa buyi 170 sm bo'lgan ishchi yaxshi ishlay olish
qobilyatiga ega bo'lishi kuzatilgan. Agar tiska balandligi 30 sm oshirilsa ishchi toliqishi oshishi va
samaradorlik 30 % ga kamayishi kuzatilgan. Agar ish bajarishda ishchi kuchi 50 N dan oshmasa
ishni o'tirgan holda bajarish, 100 N oshsa agar tik turgan holda bajarish maqsadga muvofiqdir.
Ishchi o'mining konstruktsiyasi va ulaming o'zaro joylashishi (o'tirgich, boshqarish a'zolari,
ma'lumotini aks ettirish qurilmalari) antrometrik fiziologik ruhiy va ish xarakteriga javob berishi
kerak.
Mashina va mexanizmlar konstruktsiyasi issiq iqlim sharoitida qanchalik moslashgan bo'lsa
uning samaradorligi shunchalik yuqori bo'ladi. Yuqori harorat va atrof-muhit changi mashina va
mexanizmlaming texnik holatiga katta ta’sir o'tkazadi. Qum zarralari quyosh radiatsiyasi tasirida
ishqalanuvchi yuzalari, detallar va uzellaming tashqi bo'yoqlari, moylash materiallari katta zarar
ko'radi. Yozda mashinaning ichidagi havo harorati 68-70 gradus gacha ko'tariladi. Mashinist
o'rindig'i sathidagi harorat tush paytida 50-60 gradusni tashkil etadi. Mashinist kabinasida qulay ish
sharoitini yaxshilash maqsadida turli xil dekarativ qoplamalar, rezini qoplamalari va kabina tashqi
Do'stlaringiz bilan baham: |
