Ki fakulteti 4 – bosqich di-12-19 guruh talabasining

2. Билимларни олиш усуллари.
Билимлар инженерининг эксперт – мутахассисдан билимларни олиши уч режимда амалга оширилади: протоколли таҳлил, интервью ва профессионал фаолиятнинг ўйинли иммитацияси. Протоколли таҳлилда олинган билимлар белгилаб қÿйишдан иборат. Интервью режимида билимлар инженери эксперт билан уни керакли томонга йўналтириб, фаол мулоқотни олиб боради. Ўйинли иммитацияда эксперт унинг профессионал фаолияти кечадиган ҳолатга ўхшаш ҳолатга тушиб қолади. Унинг ҳаракатларини турли ҳолатларда кузатиб билимлар инженери кейинчалик интервью режимида эксперт томонидан чуқурлаштириладиган эксперт билимлар ҳақидаги ўз қарашларини шакллантиради. Ўйинли имитациянинг принциплари турли иш ўйинларида, махсус тренажерларда ўз ўрнини топди. Ҳар бир эслатиб ўтилган билимларни олиш усуллари ўзининг хато ва камчиликларига эга. Шундай қилиб, протоколлар таҳлилида билимлар инженерига предмет соҳасига доир луғатга киритиш лозим бўлган тушунчаларни ажратиш осон бўлмайди. Бундан ташқари, эксперт таҳлили тўхтаб қолиб ва хулосанинг тушириб қолдирилган қадамлари асосида давом эттирилиши вақтида протоколларда бÿшлиқлар учраб қолади. Шунга ўхшаш бўшлиқларни фақат интервью режимида тўлдириш мумкин. Шундай қилиб, экспертдан билимларни олишнинг 3 та ёндашувидан интервью босқичи муҳимдир. У билимларни эгаллашнинг муҳим усуллардан бири бўлишига олиб келади.
Интервью олишнинг 20 тадан ортиқ стратегиялари мавжуд. Улардан 3 таси энг кўп тарқалган: поғоналарга бўлиш, репертуар панжара ва мосликни тасдиқлаш.
Поғоналарга бўлишда экспертга унинг фикрича предмет соҳасининг муҳим тушунчаларини айтиш ва улар орасидаги структуралаштириш муносабатларини кўрсатиш, яъни «элемент - синф», «бутун-қисм» ва бошқа турдаги муносабатларни кўрсатиш таклиф этилади. Бу тушунчалар сўровнинг кейинги қадамларида асос маълумотлардек ишлатилади. Стратегия тушунчаларда бир - бири билан узвий боғланган гуруҳ - таксонлар(кластерлар)ни ажратиш, предмет соҳаси тушунчалари иерархияларини яратишга қаратилган.
Репертуар панжара стратегияси бир тушунчани бошқасидан ажратишга имкон яратувчи тушунчаларнинг ҳарактеристик хусусиятларини аниқлашга йўналтирилган. Учликка ҳар икки тушунча учун уларни учинчисидан ажратадиган белгиларни аташни таклиф этиш орқали экспертга тушунчалар учлигини тақдим қилишдан иборат. Ҳар бир тушунча бирор учликка тегишли бўлади, бундай прцедура асосида тушунчалар ҳажмини чуқурлаштириш содир бўлади ва тушунчаларнинг «симптокомплекс» лари шакллантирилади. Булар ёрдамида тушунчалар билимлар базасида индентификацияланиши мумкин.
Мосликни тасдиқлаш стратегияси экспертга предмет соҳасидаги ҳар бир тушунчалар жуфтлигини бирор мослик (толерантлик) муносабатига тегишлилигини ўрнатишни таклиф қилишдан иборат. Бунинг учун экспертга етарлича оддий саволлар кетма – кетлиги берилади ва бу саволларни беришдан мақсад мослик тушунчаларини аниқлашдир.
Билимлар инженери билан эксперт мутахассиснинг ўзаро муносабати жараёни 3 босқични ўз ичига олади.